Yörük Ali Efe
1896 yılında Nazilli’nin Kavaklı köyünde dünyaya geldi. “Sarıtekeli” adındaki bir Yörük aşiretine mensuptur.
1916’da askere alınan Yörük Ali, İzmir’de 5. Depo Alayına sevk edilir. Gerekli eğitimden sonra Kafkas cephesine gönderileceği sırada kaçar. Ardından Alanyalı Molla Ahmet adındaki bir efenin çetesine katılır. Bir çatışma sırasında Molla Ahmet vurulup ölünce Yörük Ali çete elemanları tarafından Efe seçilir. Yunanlıların İzmir’i işgali üzerine adamlarıyla Nazilli cephesinde silahlı direnişe katılır. Gitgide genişleyen güçlerine “Milli Aydın Alayı” adı, kendisine de “Milis Albayı” rütbesi verilir.
Yörük Ali Efe, 1920 Kasımında alayıyla birlikte düzenli ordu birliklerine katılır ve Menderes havalisi kumandanlığı yapar. Savaştan sonra İstiklal madalyasıyla ödüllendirilir. 1957 yılında yine doğduğu köyde ölür. Özellikle Ulusal Mücadelede gösterdiği başarılar, halkın gönlünde bir yer edinmesini sağladı, adına türküler ve oyunlar düzenlendi.
“Milli Mücadeleye katıldığı sırada Yörük Ali Efe 23 yaşında bir delikanlı idi. Orta boylu, vücudunun üst kısmı aşağı kısmından daha uzun, kalın kemikli, geniş omuzlu, çıkık şakaklı, ablak çehreli, ela ve çekik gözlü, beyaz tenli, yüksekçe ve göze çarpacak derede uzun burunlu, sağlam yapılı bir Yörük olan Ali Efe, Kuvayi Milliyenin Çerkez Ethemn ve Demirci Efeden sonra en önemli kişisidir.
Bu Zeybeklerin yanı sıra, adına türkü yakılmış, oyun düzenlenmiş, ancak hakkında yeterli bilgi edinilemeyen birçok Zeybek vardır. 1672’de Sultanhisar’da düzenlenen bir ayaklanmaya katılarak Aydın ve çevresinde eşkıyalık yapan “Kadıoğlu”; 1873’de Çakırcalı Ahmet, Parmaksız Arap, Yörük Osman, Bakırlı Efe gibi ünlü Zeybeklerle birlikte Milas’ın Güllük iskelesini basıp yabancılardan oluşan kırk kişiyi dağa kaldıran “Koca Arap”; kızının tecavüze uğrayıp öldürülmesi sonucu mahkemede kendi aleykine çalışan avukatı öldürerek uzunb süre Muğla taraflarında eşkıyalık yapan “Kerimoğlu”; XIX. Yüzyılda Aydın taraflarında eşkıyalık yaparken bir çatışma sonucu öldürülen “Sinanoğlu” bunlardan yalnız bir kaçıdır.
|