data (veri): Bilgisayarda kullanılan verilerin kodlanmış temsili.

data definition (veri tanımlama): Veritabanı nesnelerinin düzenlenmesi ve veri tabanının yaratılması.

data dictionary (data sözlüğü): Database nesneleri hakkında bilgi içere sistem tabloları.

Data Field (Veri Alanı): Bir veri kaynağındaki veri kategorisidir. Veri alanı, verilerin kaynağındaki sütunlara bağlıdır. Her veri alanın kaynağı, o veri sütununun ilk satırında listelenir. Örneğin, MüşteriAdı, Posta Kodu birer veri alanıdır.

data file (data dosyası): Tablo, satır ve stored procedure gibi dataları içeren dosya.

data integrity (data bütünlüğü): Dataların güvenilirliğini ve doğruluğunu ifade eden bir terim. İlişkisel database sistemlerinde tablolar arasındaki tutarlılığı ifade eder.

data mart: Bir data warehouse'ın subseti. Bir data mart, departman düzeyindeki verileri saklar.

data pump: Heterojen ortamlar arasında verileri dönüştürmeyi sağlayan bir OLE DB servis provider'ıdır.

Data Record (Veri Kaydı): Veri kaynağındaki ilgili satırlar için kullanılır. Bir müşteri listesindeki, o müşteriyle ilgili her şey bir veri kaydı için örnek olabilir.

data transfer (data transferi): İki bilgisayar arasında veri kopyalama.

data transformation (data dönüştürme): Kaynak verinin çeşitli işlemler yapılarak hedef alana kopyalanması.

data type (data türü/ data tipi): Bir kolon ya da değişken içinde saklanan verinin tipini (türünü) belirleyen özellik.

data warehouse: Bir organizasyonun bilgi gereksinimlerin karşılamak için geliştirilmiş bir karar-destek sistemi.

data modification (veri değiştirme): Veri tabanındaki verilerin değiştirilmesi; ekleme, silme vb. işlemler. INSERT, DELETE ve UPDATE deyimleri.

database (veritabanı): Belli bir amaç için bir araya gelmiş (toplanmış) veriler. Tablolar, sorgular, formlar, raporlar ve modüller.

database catalog (database katalog): Bir database'in sistem tabloları.

database diagram (database diyagramı): Bir database şemasının herhangi bir kısmının grafiksel temsili.

database engine (veritabanı motoru): Uygulama ya da veritabanı yönetim sistemi ile veri arasında ilişki kuran program.

database file (database dosyası): Database'in saklandığı dosya.

database name (database adı): Database için tanımlayıcı bir ad. Maksimum 30 karakter.

database object (database nesnesi): Bir database'in bileşenlerinden birisi. Bir tablo, bir indeks, bir trigger, bir key vb.

database object owner (database nesne sahibi): Bir database nesnesini yaratan kullanıcı.

database statistics (veritabanı istatistikleri): Sorguları optimize etmek için veritabanında tutulan bilgiler.

database owner (veritabanı sahibi): Veritabanını yaratan kullanıcı.

database window (veritabanı penceresi): Access veritabanının yönetimini sağlayan pencere.

datagram: Ağ üzerinde gönderilen verinin doğrulama paketi. Karşı taraf LAN ya da WAN üzerinde olabilir.

datasheet (çalışma tablosu): Tablolar, formlar ve sorguların satırlar ve kolonlar olarak gösterildiği alanlar.

deadlock (çıkmaz): İki kullanıcının (ikisinin birden) bir data birimi üzerinde kilitleme konu olması durumunda; Birbirlerinin kilitlerine erişmeye çalışırlar. Böylece birbirlerini bekleyen iki kullanıcı çıkmazı oluşturur.

default (varsayım): İlişkisel database sistemlerinde her kolonun bir varsayım değeri vardır. Bu değer, herhangi bir değer ya da NULL olabilir. Hazır olarak tanımlanan veri.

default database (varsayım database): Kullanıcının logon olur olmaz otomatik olarak kullandığı database.

default gateway (varsayılan geçit): Yerel ağ üzerindeki ara network birimi. Yerel ağın diğer ağlarla bağlantısı için kullanılır.

default language (varsayım dil): Kullanıcının logon olur olmaz otomatik olarak kullandığı dil.

default printer (varsayım yazıcı): Print (yazdır) komutu ile doğrudan yollanan yazıcı.

default subnet mask: Ağ üzerindeki bölümü gösteren bilgiler. Class A için 255.0.0.0. Class B için 255.255.0.0. ve Class C için 255.255.255.0.

default value (hazır değer): Alanlara otomatik olarak gelen değerler.

defragmentation (birleştirme): Disk üzerinde dağılmış parçaların bir araya getirilerek performansın artırılması. Bunun dışında Windows 2000'de Active Directory defragmentation işleminde ise directory database dosyalarındaki bilgiler birleştirilir.

delegation (atama, delege etme): Bir Active Directory yönetim biriminin domain ya da ou, yönetiminin sorumluluğunun bir kullanıcıya verilmesi.

deny (iptal): Bir kullanıcının izninin kaldırması. Belli bir kullanıcının ya da rolün izninin kısıtlanması gerekebilir. Bu durumda deny işlemi yapılır. Bir kullanıcının ya da rolün deny edilmesi Kullanıcının ya da rolün izinlerini ortadan kaldırır. Diğer bir rolden (miras olarak) gelen izinleri de pasifleştirir.

desktop (masaüstü): Bilgisayarın çalışma ekranı. Kullanıcının sistemi kontrol ettiği işletim sisteminin arayüzü. Pencereler, simgeler, vb. bütün işlemlerin yapıldığı toplam ekran alanı.

destination directory (hedef dizin): Kopyalama ya da taşıma yapılacak dizin.

destination table (hedef tablo): Yayınlanan (published) bir tablonun replikasyonu olarak yaratılan üye tablo.

device (aygıt): Bilgisayar sisteminin bir parçası. Bir yazıcı, bir kart, fare, vb.

device driver (aygıt sürücüsü): Belli bir aygıtın kullanımını sağlayan program. Bir aygıtın Windows 2000 ile iletişim kurmasını sağlar. Örneğin bir yazıcı sürücü gibi

DHCP Manager (DHCP Yöneticisi): DHCP serverlarını yönetmek için kullanılan araç.

dialog box (iletişim kutusu): Kullanıcıdan bir bilgi alınacağı zaman ekrana gelen mesaj kutusu. Tamam ve İptal düğmeleri ve çeşitli seçenekleri içeren diyalog kutularının bazıları ortak iletişim kutusudur (Open gibi) . Her uygulamada aynısı ekrana gelir.

directory (dizin): Bilgisayarlar, kullanıcılar ve diğer nesneler hakkında bilgi içeren bir kaynak. Windows 2000 directory sistemi yazıcılar, uygulamalar, kullanıcılar vb nesneler hakkında bilgi içerir.

directory service (directory servisi): Directory bilgilerinin kullanıcılar tarafından kullanılmasını sağlayan bir hizmet.

directory tree (directory ağacı): Bir directory içindeki hiyerarşik biçimde yer alan nesneler ve konteynırlar.

directory (dizin): Sabit disk ya da disket üzerinde bilgi ve program dosyalarını içeren bir bölüm.

directory partition (directory bölümü): Active Directory, Windows 2000 domain controller bilgisayarları arasında replike edilirken üç directory bölümü replike edilir: şema, configuration ve domain bilgisi.

directory tree (dizin ağacı): Disk üzerinde yer alan dizinlerin ağaç biçiminde gösterilmesi.

directory window (dizin penceresi): Windows 3.1'de Dosya Yöneticisinde, Windows 95 'te ve Windows NT'de Explorer'da mevcut dizin düzenini, alt dizinleri ve dosyaları gösteren pencere.

dirty pages (değiştirilmiş sayfalar): Son checkpoint işleminden sonra değiştirilen ön belleğe alınan (cached) sayfalar.

dirty read (değiştirilmiş sayfaları okuma): Uncommitted dataların okunması. Genellikle birden çok transaction ile aynı satırı okumasıyla oluşur.

disable (kullanılamaz, geçersiz): Olmaması ya da çalışmaması şeklindeki bir düzenleme.

discretionary access control list (DACL): Nesnelerin güvenlik açıklamalarının bulunduğu liste.

diskette (disket): Küçük boyutlarda, belli bir kapasitede bilgi saklayan ortamlar.

disk duplexing (disk çoğaltma): Bir diskin diğer bir disk kontrol aracılığıyla ayna kopyasının düzenlenmesi.

disk mirroring (disk aynalama): Bir diskin bir bölümünün aynısının diğer bir fiziksel diske kopyalanmasıdır.

disk quota (disk kotası): Bir kullanıcı tarafından kullanılabilecek maksimum disk alanı miktarı.

disk striping (disk şeritleme): Verilerin 64 KB'lık bloklara bölünüp 2 ila 32 diskten oluşan disk dizisi (disk array) üzerinde düzenlenmesi işlemi.

distinguished name: Relative distinguished adını kullanarak bir nesneyi tek (unique) olarak tanımlayan ad. Active Directory içindeki her nesne bir distinguished ada sahiptir.

distributed file system (Dfs): Paylaştırılan klasörlerin merkezi olarak yönetildiği bir Windows 2000 servisi.

distinguished name: Relative distinguished adını kullanarak bir nesneyi tek (unique) olarak tanımlayan ad. Active Directory içindeki her nesne bir distinguished ada sahiptir.

Distributed file system (Dfs): Paylaştırılan klasörlerin merkezi olarak yönetildiği bir Windows 2000 servisi.

distributed processing (dağıtılmış işlem): Data işleme aşamalarının farklı yerlerde bulunması.

distributed query (dağıtılmış sorgu): Verilere farklı (heterojen) ortamlardan erişen bir sorgu.

distribution database (dağıtım database): Replikasyon işleminde verileri alıp üyelere (subscriber) dağıtan database.

Distributor: Distribution database'i içeren server. Distributor yayınlanan verileri alır, saklar ve üyelere (subscriber) dağıtır.

document (belge): Yazılan ya da kullanılan bir veri dosyası. Örneğin WordPad ile yazılan belge.

document-centric (doküman merkezli): Ortamın uygulamalarla değil de kullanıcının geliştirdiği dokümanlarla kullanılması. Windows 95, Windows NT ve Cario işletim sistemleri ilk doküman-merkezli işletim sistemleridir.

domain (etki alanı): Windows 2000 ve Active Directory ağı içinde ortak directory veritabanını kullanan bir dizi bilgisayarın oluşturduğu ağ alanı. Bir domain merkezi olarak kaynakların yönetimini sağlar. Windows 2000 ağı içinde domain adları hiyerarşik olarak düzenlenir.

domain controller (domain kontrolör): Domain içinde kullanıcıların kimlik denetimi yapan bilgisayar.

domain controller (domain kontrol birimi): Ana domain kontrol biriminin yerine kullanıcıların logon olabileceği ikinci bir NT Server.

Domain Name System (DNS): Domain adlarının bulunmasını sağlayan hiyerarşik adlandırma sistemidir. DNS, domain adlarına karşılık gelen IP adreslerinin bulunmasını sağlayan bir servis sağlar.

domain namespace (domain ad alanı): DNS tarafından kullanılan veritabanı yapısı.

double click (çift tıklamak): Farenin düğmesine ard arda iki kez basılması. Genellikle bir simge üzerine fare ile çift tıklanarak simgenin bağlı olduğu program çalıştırılır.

drag (sürüklemek): Bir nesnenin fare ile taşınması. Bu işlemde nesne fare tuşuna basılarak bir yerden bir yere sürüklenir.

driver (sürücü): Bilgisayarın bir kaynağı. A, B, C gibi disk ortamları ve ağ kaynakları.

dynamic cursor (dinamik cursor): Açık olmasına rağmen altındaki verilerin değiştirilmesini etkileyen cursor.

dynamic disk (dinamik disk): Windows 2000 iki tür sabit disk kullanımını destekler. Basic diskler ve dinamik diskler. Basic diskler daha önceki Windows işletim sistemlerinde bulunan disk partitionlarından oluşur. Dinamik diskler ise gelişmiş disk kullanımını ifade eder. Bir ya da daha çok disk üzerinde oluşturulan volümleri destekler. Disk kullanım türleri disk üzerindeki alanların kullanımını belirler. Dinamik diskler sadece Windows 2000 tarafından kullanılır. Dinamik diskler ise basit volümler, spanned volümler, mirror volümler, striped volümler ve RAID-5 volümlerinden oluşur. Dinamik disk kullanımının üstünlükleri şunlardır:

Dynamic Host Configuration Protocol (DHCP): IP adreslerinin dinamik olarak yapılandırılmasını sağlayan bir network protokolü.

dynamic recovery (dinamik kurtarma): Yazılım sorunlarını ve data bütünlüğünü kontrol etmek ve onarma işlemi.

dynamic update (dinamik güncelleme): DNS sisteminde bilgisayar adlarının dinamik olarak kaydedilmesiyle ilgili düzenleme.

dynamic volume (dinamik volüm): Windows 2000 içinde Disk Management aracı ile yaratılmış bir disk alanı. Bir dinamik volüm, simple, spanned, striped, mirrored, ve RAID-5 volümlerinden oluşabilir.

emergency repair disk (ERD): Backup programı tarafından yaratılan ve %SystemRoot%/Repair klasöründeki üç dosyayı içeren bir disket. Bu disket sistemin açıladığı durumlarda kurtarma işlemi sırasında kullanılır.

embed (katmak): Bir uygulamada yaratılmış bir bilgi öğesinin (bir resim, bir ses, metin) diğer bir uygulamaya eklenmesi.

embedded object (katılmış nesne): Diğer bir uygulamadan kesilerek yapıştırılmış nesne.

encryption (şifreleme): Verilerin okunmasını engellemek için uygulanan bir güvenlik yöntemi.

Encrypting File System (EFS): Windows 2000'le gelen ve NTFS disk üzerindeki bilgileri korumayı amaçlayan bir düzenleme.

encryption (işaretleme): Verilerin yeniden düzenlenerek korunması .

enumarate (tanıma): İlgili nesnelerin listelenmesi ve tanımlanması.

entity integrity (birim bütünlüğü): Bir tablodaki bir satırın tek bir birim olarak tanımlanmasını; böylece çift değer (duplicate) almamasını sağlayan özellik. Bu özellik genellikle UNIQUE ve PRIMARY KEY kısıtlamalarıyla sağlanır.

exclusive lock (özel kilit): Serbest kalıncaya kadar diğer kilitler tarafından etkilenmeyen bir kilit. INSERT, UPDATE ya da DELETE işlemlerinde mutlaka bir özel kilit uygulanır.

explicit trust relationship (açık güven ilişkisi): Windows 2000 domainleri arasında açık olarak tek yönlü (windows NT türü) bir güven ilişkisi ya da Windows 2000 ile bir Windows NT domaini arasında yaratılan güven ilişkisi.

expression (ifade): Bir query içinde yer alan bir kolon adı, değişken, sabit ya da fonksiyon.

extended memory (eklenmiş bellek): Ana bellek içinde 1 Mb. klasik bellek alanının üzerindeki bellek alanı. Windows 3.1eklenmiş belleği kullanarak kullanıcının bellek sorunu olmamasını sağlar. Sanal bellek de burada yer alır. Windows 95 ve NT bellek yönetiminde böyle bir kavram yoktur.

Explorer (Windows Explorer): Windows 95 ve NT arabiriminde yer alan bir program. Dosyaları, klasörleri ve programları düzenlemek, bulmak vb işlemler için kullanılır.

fault tolerance (hata toleransı): Donanım hatalarına karşı verilerin bütünlüğünün korunması.

field (alan): Bir satır içindeki bir elaman. Bir kolon. Field (Alan).Metin, grafik, sayfa numaraları, tarih ve diğer bilgileri belgeye otomatik eklemek için kullanılan bir kod parçasıdır. Örneğin, Date (Tarih) alanı o anki tarihi belgeye ekler. Alanlar, ayrıca Mail Merge (Adres Mektup Birleştirme) işlemi içinde, alanları asıl belgeye bağlamak için kullanılır.

file (dosya): Bir birim bilgi. Bir belge ya da bir programın adı, uzunluğu ve diğer özellikleri ile yapısı. Program dosyaları (.exe, .com, .bat, .pif) çalıştırılabilir. .DOC, .XLS gibi uzantılara sahip dosyalar ise kullanıcıların yarattığı veri dosyalarıdır.(dosya adı Bir dosyanın adı. Disk alanı üzerine kaydedildiği ad. Dosya adı iki kısımdan oluşur; dosya adı ve uzantısı.

filegroup (dosya grubu): Bir birim olarak yönetilebilen bir ya da daha çok dosya.

fixed database role (sabit database rolü): Her bir için belli görevleri tanımlayan rol.

fixed server role (sabit server rolü): Database'lerin dışında server düzeyinde görevleri içeren roller.

focus (odaklanma): Kullanıcı girişi için hazır olma. Bir kontrolün aktif hale gelerek kullanım için hazır olması (seçilmesi).

folder (klasör): Mantıksal bir depo alanı. İçinde dosyaları, programları ve dokümanları içeren klasörler masaüstünde yer alırlar ve Windows 95 ve NT kullanıcı arabiriminin ana birimini oluştururlar.

Font Formatting (Karakter Biçimlendirme): İstediğiniz sayıda seçili karaktere uygulanabilecek biçimlendirme. Karakter biçimlerini uygulamak için, Format (Biçim) menüsünde Font (Yazıtipi) komutunu, Formatting (Biçimlendirme) araç çubuğunu ve klavye kısayollarını kullanabilirsiniz.

foreground (önalan): ekranda aktif pencerenin kapladığı alan.

foreign key (yabancı anahtar): Ana tablodan gelen ana anahtara karşılık ilgili alt tablolardaki alan. İlişkisel bütünlük kuralı gereği her yabancı anahtar diğer tabloda bir ana anahtarı işaret eder.

forest (orman): Bir ya da daha çok Active Directory ağacının yer aldığı alan. Forest içindeki bütün domainler ortak veritabanını kullanırlar.

format (biçim): Bir metnin renk, yazı tipi, paragraf düzeni vb. özelliklerle düzenlenmesi.

free space (boş alan): Diskte yeni bölümler (partition) yaratmak için kullanılan kullanılmayan ve formasız alanlar.

foreign key (yabancı anahtar): FK. Aynı ya da diğer bir tablodaki primary key değeri ile eşleşen kolon ya da kolon bileşeni.

fully qualified domain name (FQDN): Domain içindeki yeri itibariyle tam olarak bir domaini belirten domain adı. Örneğin. Bilgisayar1.sirket.com, bir bilgisayarı gösteren tam bir domain adıdır.

function (fonksiyon): Bir birim olarak işletilen komut kümesi. Bir ad ile ve gerekirse giriş parametreleriyle çalıştırılan fonksiyonlar belli bir işlemi yerine getirirler.

__________________