|
|
Türkiye'de yetişen şaraplık üzümlerin listesi ADAPAZARI
Adapazarı, özellikle Geyve ilçesi daha çok sofralık üzüm yetiştiriciliği ile tanınır. Ancak DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) verilerine göre Adapazarı'ndaki bağların yüzölçümü 1985-99 arasında % 50'nin üzerinde azalma göstermiştir. Geyve İlçesi ve çevresi bağcılığa uygun olduğundan son yıllarda şaraplık üzümler, özellikle de Sauvignon Blanc türü yetiştirilmektedir.
ÜZÜM
Sauvignon Blanc: Asıl olarak Fransa'nın Bordeaux bölgesindeki Loire'de yetişen soylu bir beyaz üzüm türüdür. Dünyanın birçok yerinde de yetiştirilir. Genellikle Semillon üzümleriyle harmanlanır ve türlere göre farklılık gösterir. Yumuşak, iddialı şarapları olur.
AMASYA
Yeşilırmak Vadisi boyunca uzanan Amasya ili ve ilçeleri bağcılığa elverişli bir konumdadır. Merzifon, Suluova, Taşova ilçeleri bağcılık yapılan ilçelerdir.
ÜZÜM
Narince: Tokat ve Amasya civarında yetiştirilen, yeşil-sarı renkli beyaz şaraplık bir üzüm türüdür. Kaliteli sek ve dömisek şaraplar vermektedir. Sofralık şaraplarda da kullanılır.
ANKARA
Ankara'nın eski isimlerinden Engürü'nün Farsça’da üzüm anlamına gelen "engür" kelimesinden geldiği kabul edilmektedir. Bunun da şehri çevreleyen bağlardan kaynaklandığı sanılmaktadır. Ankara da, Hitit medeniyetinin diğer merkezleri gibi şarapçılığın eski merkezlerindendir. Cumhuriyet döneminde ise şehrin ilk tesislerinden biri, 1925 yılında kurulan Atatürk Orman Çiftliği Şarap Fabrikası'dır. Bu kuruluş genç Cumhuriyet'in, küçük de olsa, ilk sanayi kuruluşlarından biri olması bakımından önemlidir.
Ankara'nın üzümüyle ünlü ilçesi Kalecik'in tarihi de MÖ 4000 yıllarına, Hititler'den de önceye dayanmaktadır. Kalecik Karası üzümünün tarihinin de çok eski olduğu sanılıyor. Kalecik Karası, yeniden ekilmeye başlandığı 1980'lerden itibaren ilçenin, hatta çevre il ve ilçelerin ekonomisine büyük katkı sağlamıştır.
ÜZÜMLER
Kalecik Karası: Orta Anadolu'da özellikle Ankara, Kalecik ve Kırıkkale dolaylarında yetiştirilen kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Dolgun bukeli ve dengeli şaraplar verir.
Hasandede: Kırıkkale, Ankara, Çorum ve Çankırı yöresinde yetiştirilmektedir. Orta kalitede sek ve dömisek sofralık beyaz şarap yapımında kullanılır. Kabuğu orta kalınlıkta ve beyaz renklidir.
ANTALYA
Sofralık yaş üzüm üretimiyle dikkat çeken Antalya'da son yıllarda yabancı şaraplık üzümlerin üretimi de denenmektedir.
ÜZÜMLER
Syrah (Shiraz): Fransa'nın Rhone Vadisi'nde Roma devrinden beri yetiştirilen ve dolgun, baharatlı, aromatik, taneni yüksek şaraplar meydana getiren bir üzüm çeşididir. Fransa'da Syrah ve çok tutulduğu Avustralya'da Shiraz olarak anılır.
Cabernet Sauvignon: Fransa'nın Bordeaux bölgesi başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde yetişen, kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden biridir. Cabernet Sauvignon'un kırmızı üzümlerin kralı olduğu söylenir.
Chardonnay: Beyaz şaraplık üzümlerin en ünlülerinden biridir. Kökeni ve en iyi üretildiği bölge Fransa'da Bourgogne'dur. Şampanya yapımında kullanılan üç üzüm çeşidinden biridir. Şaraplarında elma ve yeşil elma aromaları görülmektedir. Bazı Amerika ve Avusturalya Chardonnay şaraplarında ananas aromasına da rastlanır.
Sauvignon Blanc: Asıl olarak Fransa'nın Bordeaux bölgesindeki Loire'de yetişen soylu bir beyaz üzüm türüdür. Dünyanın birçok yerinde de yetiştirilir. Genellikle Semillon üzümleriyle harmanlanır ve türlere göre farklılık gösterir. Yumuşak, iddialı şarapları olur.
ÇANAKKALE
Tekirdağ'dan sonra en çok şarabın üretildiği ilimizdir. Çanakkale'de 1962 yılında kurulan Şarap ve Kanyak Fabrikası ilde bağcılığın ve şarapçılığın gelişmesinde önemli bir rol oynamıştır. Türkiye'nin kanyak üretimine en elverişli üzümlerinin bu bölgede yetişmesi sebebiyle bugün fabrikada sadece kanyak üretimi yapılmaktadır.
Çanakkale’ye bağlı olan Bozcaada da şarap ve şaraplık üzüm üretiminin önemli merkezlerdendir. Bozcaada’nın toplam yüzölçümünün yarıya yakınında bağcılık yapılan istisnai bir bölgedir. Adadaki şarap üretimi Türkiye'nin toplam şarap üretiminin onda birini aşmaktadır. Karasakız, Vasilaki ve Karalahna yörenin şaraplık üzüm çeşitlerindendir. Son yıllarda Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Merlot, Gamay gibi yabancı türler de yetiştirilmektedir.
ÜZÜM TÜRLERİ
Vasilaki: "Anadolu Yapıncağı" ve "Altıntaş" isimleriyle de anılır. Özellikle Çanakkale ve Bozcaada'da yetiştirilmektedir. Orta kalitede sek ve dömisek şaraplar veren asiditesi düşük beyaz bir üzüm çeşididir.
Karasakız: Bozcaada'nın yerli siyah üzüm türüdür. Asidite ve taneni yüksek, orta kalitede, sek şaraplar yaratmaktadır. Karasakız aynı zamanda kanyak yapımına en uygun yerli üzüm türüdür.
Karalahna: Siyah renkli yoğun tanenli yerli üzüm türü. Tad özelliklerinden çok rengi sebebiyle şarap üretiminde kullanılır. Başka üzümlerle kupaj yapılır.
Cabernet Sauvignon: Fransa'nın Bordeaux bölgesi başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde yetişen, kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden biridir. Cabernet Sauvignon'un kırmızı üzümlerin kralı olduğu söylenir.
Chardonnay: Beyaz şaraplık üzümlerin en ünlülerinden biridir. Kökeni ve en iyi üretildiği bölge Fransa'da Bourgogne'dur. Şampanya yapımında kullanılan üç üzüm çeşidinden biridir. Şaraplarında elma ve yeşil elma aromaları görülmektedir. Bazı Amerika ve Avusturalya Chardonnay şaraplarında ananas aromasına da rastlanır.
Merlot: Pürüzsüz, eriksi, olgun, tatlı, sulu siyah üzüm çeşididir. Özellikle Bordeaux'da yetiştirilir. Cabernet grubunda sınıflandırılmaktadır. Kırmızı şarap yapımında kullanılır.
Gamay: En çok Fransa'da, Beaujolais'de çok yetiştirilen Fransız siyah üzüm türüdür. Meyve aromalı, hafif, orta gövdeli, genç şaraplar yaratmaktadır. Türkiye'de en çok Trakya'da yetiştirilip, Tılsım Kırmızı ve Cumartesi Kırmızı şaraplarının yapımında kullanılmaktadır.
Sauvignon Blanc: Asıl olarak Fransa'nın Bordeaux bölgesindeki Loire'de yetişen soylu bir beyaz üzüm türüdür. Dünyanın birçok yerinde de yetiştirilir. Genellikle Semillon üzümleriyle harmanlanır ve türlere göre farklılık gösterir. Yumuşak, iddialı şarapları olur.
ÇANKIRI
Çankırı ve ilçeleri antik dönemlerden beri bağcılık yapılan bir bölgedir. Bugün şarap üretimi yapılmasa da bazı ilçelerde bağbozumu akraba ve dostların katılımıyla şenlik havasında kutlanmaktadır. İlde şarap yapımı için kullanılan üzüm üretimi çok azdır.
ÜZÜM
Hasandede: Kırıkkale, Ankara, Çorum ve Çankırı yöresinde yetiştirilmektedir. Orta kalitede sek ve dömisek sofralık beyaz şarap yapımında kullanılır. Kabuğu orta kalınlıkta ve beyaz renklidir.
ÇORUM
Hitit Medeniyeti’nin Başkenti Hattuşaş (Boğazkale), Çorum İl sınırları içindedir. Bu şehrimizde günümüzde ne yazık ki ciddi bir şarapçılık faaliyeti yoktur.
ÜZÜM
Hasandede: Kırıkkale, Ankara, Çorum ve Çankırı yöresinde yetiştirilmektedir. Orta kalitede sek ve dömisek sofralık beyaz şarap yapımında kullanılır. Kabuğu orta kalınlıkta ve beyaz renklidir.
DENİZLİ
Denizli ve çevresi özellikle ihracat için üretilen çekirdeksiz Sultaniye üzümleriyle ünlüdür. Sultaniye üzümleri, gerek kendine has özellikleri, gerekse Denizli'nin toprak ve iklim yapısı sayesinde Türkiye'nin özgün beyaz şaraplık üzümleri arasında da sayılmaktadır.
Denizli'nin Çal ilçesi ise kırmızı şaraplık Çalkarası üzümüne ismini vermiştir. Bu ilçe topraklarının yarısı bağ alanıdır. Bu yörede de Antik dönemden bu yana şarapçılık yapılmaktadır.
ÜZÜMLER
Çalkarası: Denizli Bölgesi'nde yetiştirilen ve genellikle roze şarap üretiminde kullanılan yerli bir üzüm türüdür. İsmini Denizli'nin Çal ilçesinden almaktadır. Tılsım Roze ve Cumartesi Roze üretiminde Papazkarası ile birlikte kullanılır.
Sultaniye: Ege Bölgesi'nde, özellikle Denizli ve Manisa'da yaygın olarak üretilen ve kuru üzüm olarak da kullanılan yerli üzüm türüdür. Çekirdeksiz ve aromatiktir. Şaraplarında ananas, yeşil elma aromaları ve egzotik meyva tatlarına rastlanmaktadır. Terra Sultaniye mükemmel bir Sultaniye monosepajıdır. Terra Sultaniye, Tılsım Beyaz ve Cumartesi Beyaz şaraplarında da Sultaniye üzümü kullanılmaktadır.
Kalecik Karası: Yoğun olarak Orta Anadolu'da özellikle Ankara, Kalecik ve Kırıkkale dolaylarında yetiştirilen kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Denizli'de de yetiştirilmektedir. Dolgun bukeli ve dengeli şaraplar verir.
Syrah (Shiraz): Fransa'nın Rhone Vadisi'nde Roma devrinden beri yetiştirilen ve dolgun, baharatlı, aromatik, taneni yüksek şaraplar meydana getiren bir üzüm çeşididir. Fransa'da Syrah ve çok tutulduğu Avustralya'da Shiraz olarak anılır. Türkiye'de de, özellikle Denizli'de, yetiştirilmeye başlanmıştır.
ŞARAPLAR
Terra Shiraz:
Bu aromatik şarap, Denizli Bölgesi'nde yetişen Shiraz üzümlerinden, yerinde üretilmiştir. Burunda böğürtlen, karadut, siyah kiraz ve erik aromaları sergilerken, damakta canlı ve kalıcı bir tat bırakır. Piyasada 75 cl’lik şişelerde bulunmaktadır. Elazığ Şarap Fabrikası’nda üretilmektedir. Yüzde 13.5 oranında alkol derecesine sahiptir. Kırmızı av etleri, biberli ve baharatlı et yemekleri, ve eski kaşar peyniriyle mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 4-6 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı 16-18 C’de içmenizi tavsiye ediyoruz. 15-20 C’de yatık olarak saklayınız.
Terra Kalecik Karası:
Bu şarap, Denizli Bölgesi'nde yetişen Kalecik Karası üzümlerinden, yerinde üretilmiştir. Kiraz, muz, çilek, pamuk şekeri aromaları sunarken, damakta yumuşak ve zarif bir etki bırakır. Piyasada 75 cl’lik şişelerde bulunmaktadır. Şarköy Şarap Fabrikası’nda üretilmektedir. Yüzde 13.5 oranında alkol derecesine sahiptir. Izgara balık, pizzalar, domates soslu etler ve kırmızı soslu makarnalarla mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 4-6 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı 16-18°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. 15-20 C'de yatık olarak saklayınız.
Terra Sultaniye:
Bu sek beyaz şarap, Denizli Bölgesi'nde yetişen, çekirdeksiz ve aromatik Sultaniye üzümlerinden üretilmiştir. Burunda ananas, yeşil elma, citrus aromaları, damakta ise taze egzotik meyve tatları bırakan ferahlatıcı ve içimi rahat eşsiz bir Sultaniye örneği. Deniz mahsulleri, tavuklar, Uzakdoğu sosları ile hazırlanmış egzotik yemekler, meyve ve meyveli tatlılarla mükemmel uyum sağlar. Bu şarabı 6-8°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde12.5 oranında alkol derecesine sahiptir.
Tılsım Beyaz:
Hafif gövdeli ve serinletici bu sek beyaz şarap, Trakya Bölgesi'nin Semillon, Denizli Bölgesi'nin Sultaniye ve Ürgüp'ün Emir üzümlerinden üretilir. Zengin yeşil elma ve narenciye aromalarına sahip, diri, dengeli ve yumuşak içimli bir şaraptır. % 12 alkol içerir. Deniz mahsulleri, beyaz soslu makarna, ızgara tavuk, balık ve salatalarla uyumludur.
Tılsım Roze:
Bu içimi rahat şarap, Trakya Bölgesi'nin Papazkarası ve Denizli'nin Çalkarası üzümlerinden üretilir. Çilek reçeli ve frambuaz aromalarının hakim olduğu diri, içimi hoş ve zarif bir şaraptır. % 12,5 alkol içerir. Baharatlı yemeklerle, salatalarla, pizzalarla, somon ve yengeç gibi deniz ürünleriyle uyumludur.
Cumartesi Roze:
Meyvemsi, frambuaz ve kızılcık aromasının hakim olduğu kolay içimli Kayra şarabı. % 12 alkol içerir. Pizza, kebap, lazanya ve makarnalarla uyumludur.
Cumartesi Beyaz:
Elma şekeri, sarı erik, badem ezmesi aromalarının hafif akasya kokularıyla buluştuğu serinletici ve hoş içimli Kayra şarabı. % 12 alkol içerir. Izgara tavuk, balık ve makarna gibi yiyeceklerle uyumludur.
DİYARBAKIR
Boğazkere üzümleri ile ünlüdür. Diyarbakır'ın ilçelerinde, özellikle Çermik'te Boğazkere bolca yetiştirilmekte ve bölgede ekim alanları giderek artmaktadır. Bağcılık büyük ölçüde geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır.
ÜZÜM
Boğazkere: Orta büyüklükte yuvarlak ve kalın kabuklu tanelere sahip kırmızı şaraplık üzüm. Adını damakta bıraktığı burukluk hissinden alır. Diyarbakır ve çevresinde yetiştirilir. Terra Öküzgözü-Boğazkere ve Buzbağ'da kupaj olarak, Terra-Boğazkere'de ise tek başına kullanılır. Kiraz, vişne, bögürtlen, karadut, kekik, baharat aromalarına sahip ve yıllandırmaya uygun şarapları olur.
ŞARAPLAR
Terra Boğazkere: Bu güçlü ve dolgun kırmızı şarap, Doğu Anadolu'nun Çermik Bölgesi'ndeki Boğazkere üzümlerinden üretilmiş, yine bu bölgedeki Elazığ Şarap Fabrikası'nda şişelenmiştir. Boğazkere orta büyüklükte yuvarlak ve kalın kabuklu tanelere sahiptir. Adını damakta bıraktığı burukluk hissinden alan Boğazkere, kiraz, vişne, böğürtlen, karadut, kekik ve baharat aromalarına sahiptir. Gövdeli, çok yapılı, buruk ve kalıcı özellikleriyle kavların vazgeçilmezi olmaya aday bir şaraptır. Baharatlı ve acı soslu yemekler, av etleri, alaturka pizzalar, sulu et yemekleri, eski kaşar ve tulum peyniri ile mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 8-10 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı, 17-19°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde13 oranında alkol derecesine sahiptir.
Terra Öküzgözü-Boğazkere: Bu aromatik şarap, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yetişen ve Anadolu'nun birbiriyle en uyumlu kırmızı şarap üzümleri olarak kabul edilen Öküzgözü-Boğazkere üzümlerinden üretilmiştir. Yapılı, kalıcı, kırmızı meyvemsi, aromatik, dolgun ve hafif tanenli özellikleriyle olgunlaştırılmaya uygun bu şarap yerinde üretim sayesinde Öküzgözü ve Boğazkere üzümlerinin gerçek karakterlerinin şişeye yansıdığı en mükemmel örnektir. Av etleri, sert peynirler, ızgara ve soslu etlerle mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 6-8 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı, 17-19°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde13 oranında alkol derecesine sahiptir.
ELAZIĞ
Doğu Anadolu Bölgesi'nin güney batısında, yukarı Fırat havzasında 5000 yıllık tarihî Harput şehrinin günümüzdeki mirasçısı olan Elazığ, şarabın gelişiminde önemli yeri olan Hitit ve Urartu medeniyetlerinden beri üzüm yetiştirilen bir şehirdir. Bölgede Öküzgözü ve Boğazkere üzümleri yetiştirilir. Üretilen üzümün yaklaşık dörtte biri şarap yapımında kullanılır.
KURULUŞ
Elazığ Şarap Fabrikası: 1942 yılında Tekel tarafından kurulan bir imalathaneyken 1944 yılında fabrikaya dönüştürüldü. Kuruluşunda 1,16 milyon litre olan üretim kapasitesi 1996 yılında 4 milyon litreye çıkarılmıştır. Kayra Şarapları'nın bir bölümü, Öküzgözü ve Boğazkere üzümlerinden yapılan Terra'lar ve Buzbağ şarapları bu fabrikada üretilir.
ÜZÜMLER
Öküzgözü: İsmini iri yuvarlak ve koyu renkli tanelerinden alır. Doğu Anadolu'da, özellikle Elazığ'da yetiştirilmektedir. Terra Öküzgözü-Boğazkere, Buzbağ ve Tılsım şaraplarında kupaj olarak Terra Öküzgözü şarabında ise tek başına kullanılmaktadır. Yapılı, kalıcı, kırmızı meyvemsi, dolgun, hafif tanenli özellikleriyle yıllandırmaya uygun şarapların üretiminde kullanılır.
Boğazkere: Orta büyüklükte yuvarlak ve kalın kabuklu tanelere sahip kırmızı şaraplık üzüm. Adını damakta bıraktığı burukluk hissinden alır. Diyarbakır ve çevresinde yetiştirilir. Terra Öküzgözü-Boğazkere ve Buzbağ'da kupaj olarak, Terra-Boğazkere'de ise tek başına kullanılır. Kiraz, vişne, bögürtlen, karadut, kekik, baharat aromalarına sahip ve yıllandırmaya uygun şarapları olur.
ŞARAPLAR
Buzbağ: Kayra tarafından Elazığ Bölgesi'nde, yerinde üretilip şişelenen geleneksel Öküzgözü-Bogazkere kupajı. Tarihi Harput şehrinin buzlu mağaralarından esinlenerek bu ismi almıştır. Olgun kiraz, vişne ve bögürtlen aromalarına sahip yumuşak, hoş içimli bir şaraptır. % 12 alkol içerir. Mantarlı ve soslu et yemekleri, kırmızı soslu makarnalar ve pizzalarla uyumludur.
Terra Boğazkere: Bu güçlü ve dolgun kırmızı şarap, Doğu Anadolu'nun Çermik Bölgesi'ndeki Boğazkere üzümlerinden üretilmiş, yine bu bölgedeki Elazığ Şarap Fabrikası'nda şişelenmiştir. Boğazkere orta büyüklükte yuvarlak ve kalın kabuklu tanelere sahiptir. Adını damakta bıraktığı burukluk hissinden alan Boğazkere, kiraz, vişne, böğürtlen, karadut, kekik ve baharat aromalarına sahiptir. Gövdeli, çok yapılı, buruk ve kalıcı özellikleriyle kavların vazgeçilmezi olmaya aday bir şaraptır. Baharatlı ve acı soslu yemekler, av etleri, alaturka pizzalar, sulu et yemekleri, eski kaşar ve tulum peyniri ile mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 8-10 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı, 17-19°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde13 oranında alkol derecesine sahiptir.
Terra Öküzgözü: Orta dolgun gövdeli bu aromatik şarap, Elazığ bölgesi'nde yetişen en seçkin Öküzgözü üzümlerinden yerinde üretilmiş ve şişelenmiştir. Öküzgözü üzümü, ismini iri, yuvarlak ve koyu renkli tanelerinden alır. Bu üzümler yetiştirildikleri bölgede bulunan Elazığ Şarap Fabrikası'nda tazeliklerini yitirmeden şaraba dönüştürülürler. Karadut, olgun kiraz, menekşe, ahududu aromalarına sahip, damakta kalıcı ve hafif buruk tat bırakan yumuşak içimi ile vazgeçemeyeceğiniz bir şaraptır. Bonfile tipi etler, soslu et yemekleri, sert-sarı peynirler, etli, peynirli ve çok baharatlı olmayan pizzalarla mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 6-8 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı, 17-19°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde13.5 oranında alkol derecesine sahiptir.
Terra Öküzgözü-Boğazkere: Bu aromatik şarap, Doğu Anadolu Bölgesi'nde yetişen ve Anadolu'nun birbiriyle en uyumlu kırmızı şarap üzümleri olarak kabul edilen Öküzgözü-Boğazkere üzümlerinden üretilmiştir. Yapılı, kalıcı, kırmızı meyvemsi, aromatik, dolgun ve hafif tanenli özellikleriyle olgunlaştırılmaya uygun bu şarap yerinde üretim sayesinde Öküzgözü ve Boğazkere üzümlerinin gerçek karakterlerinin şişeye yansıdığı en mükemmel örnektir. Av etleri, sert peynirler, ızgara ve soslu etlerle mükemmel uyum sağlar. Uygun koşullarda 6-8 yıl kadar olgunlaştırabileceğiniz bu şarabı, 17-19°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde13 oranında alkol derecesine sahiptir.
GAZİANTEP
Türkiye'deki üzüm üretiminin % 3'ü Gaziantep'te yapılmaktadır. Bunun küçük bir bölümünü de şaraplık Sergi Karası üzümleri oluşturur.
Sergi Karası: Gaziantep bölgesinin kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Kabukları orta kalınlıkta ve siyah renklidir. Şarabı orta kalitede ve koyu kırmızı renklidir. İri taneli ve güzel görünüşlüdür. Sofralık şarap yapımında kullanılır.
İZMİR
İzmir, antik dönemden beri şarapçılığın en önemli merkezlerinden biridir. Birinci Dünya Savaşı öncesinde Fransa bağları filoksera hastalığı sebebiyle büyük zararlar görünce Avrupa'nın şarap ihtiyacının önemli bir kısmı Anadolu'dan, özellikle İzmir'den karşılanmıştır. Fransa'da şarapçılığın gelişmesinde İ.Ö. 600 yıllarında Pers saldırılarından kaçan Foçalıların etkili olduğu sanılmaktadır. Bugün Marsilya Ticaret Odası'nın girişinde Phocea amblemi bulunmaktadır. (Bkz. Deniz Gürsoy, İnceliklerin Kadehindeki Şarap, Oğlak Yayınları)
Türkiye’de Bornova Misketi olarak tanınan Muscat üzümlerinin anavatanı da bu bölgedir.
ÜZÜMLER
Misket: Anavatanı Anadolu ve Ege Adaları olan, bilinen en eski şaraplık üzümlerden biri. Çiçek ve meyve aromalı şaraplarıyla ünlüdür. "Vitis Vinifera"nın atası olduğu kabul edilir. 200 civarında çeşidi vardır. Fransızlar Muscat, İtalyanlar Moscato olarak isimlendirir.
Carignan: Biber aromalı şaraplarıyla popülerleşen, Fransa'nın güneyinde çok yetiştirilen siyah üzüm türüdür.
Alicante Bouchet: 1880'li yılların sonunda Henri Bouschet tarafından Fransa'da geliştirilen bir üzüm çeşididir. Verimi yüksek, asiditesi azdır ancak rengi yüzünden tercih edilir. Ege Bölgesi'nde yetiştirilir. Cumartesi Kırmızı'da da kullanılır.
Cabernet Sauvignon: Fransa'nın Bordeaux bölgesi başta olmak üzere dünyanın birçok bölgesinde yetişen, kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden biridir. Cabernet Sauvignon'un kırmızı üzümlerin kralı olduğu söylenir.
Merlot: Pürüzsüz, eriksi, olgun, tatlı, sulu siyah üzüm çeşididir. Özellikle Bordeaux'da yetiştirilir. Cabernet grubunda sınıflandırılmaktadır. Kırmızı şarap yapımında kullanılır.
Chardonnay: Beyaz şaraplık üzümlerin en ünlüsü. Kökeni ve en iyi üretildiği bölge Bourgogne'dur. Şampanya yapımında kullanılan üç üzüm çeşidinden biridir. Elma ve yeşil elma aromaları klasiktir. Kimi Amerika ve Avusturalya Chardonnay'lerinde ananas aromasına da rastlanır.
Şiraz: En değerli kırmızı üzüm çeşitlerinden biri olan Şiraz, Fransa'nın Rhone Vadisi'nde Roma devrinden beri yetiştirilen ve baharatlı ve aromatik şarapların üretiminde kullanılan Ortadoğu kökenli klasik kırmızı şaraplık üzüm. Fransa'da Syrah ve çok tutulduğu Avustralya'da Shiraz olarak anılır. Bol tanen ve yüksek derecede asit miktarı ile öne çıkar. Genç bir Syrah, karabiber ve mineral kokularına sahip iken, sıcak bir yıl geçirirse frenk üzümü aromalarını da alır.
ŞARAP
Cumartesi Kırmızı:
Olgun kiraz, erik ve baharat aromaları taşıyan içimi kolay Kayra şarabı. % 11,5 alkol içerir. Baharatlı ve domates soslu yemekler, pizza, kebap, makarna, cips ve çerez gibi yiyeceklerle uyumludur.
KAYSERİ
Antik dönemde Kayseri de Kapadokya sınırları içinde kabul edilirdi. İl ve çevresi Hititler’den bu yana bağcılık yapılan bir bölgedir. Bu köklü geçmişine rağmen günümüz Kayseri’sinde bağcılık sınırlı ölçülerde yapılmakta ve şaraplık üzüm olarak sadece Emir üzümleri yetiştirilmektedir.
ÜZÜM
Emir: Kapadokya Bölgesi'nde yetişen beyaz şaraplık yerli bir üzüm türüdür. Yetiştiği toprağın da özelliklerini ve kavun, armut, sarı elma, iğde ağacı, çam ve okaliptüs gibi aromaları taşıyan diri ve sek şarapları ünlüdür. Buğu şarapları Emir monosepajıdır. Tılsım Beyaz'da da Emir üzümleri kullanılmaktadır.
KIRIKKALE
Kırıkkale 1925'te küçük bir köyken hızla büyüyerek il olmuştur. Ekonomisi silah endüstrisine dayalı olsa da tarım hâlâ önemli bir geçim kaynağıdır. Ancak ekilebilir arazilerin sadece % 4'ünde bağ-bahçe tarımı yapılmaktadır. İlde bağcılığın geliştirilmesi için çaba gösterilmektedir. 1996-2001 yılları arasında çiftçilere 400 bin civarında asma anacı dağıtılmıştır. Yine de Keskin, Delice ve Hasandede dışında henüz ciddi bir üretimden bahsedilemez. Hasandede üzümüne ismini veren Hasandede Beldesi bağcılığı ile tanınmakta, Delice'de ise üzüm festivali yapılmaktadır.
ÜZÜMLER
Hasandede: Kırıkkale, Ankara, Çorum ve Çankırı yöresinde yetiştirilmektedir. Orta kalitede sek ve dömisek sofralık beyaz şarap yapımında kullanılır. Kabuğu orta kalınlıkta ve beyaz renklidir.
Kalecik Karası: Orta Anadolu'da özellikle Ankara, Kalecik ve Kırıkkale dolaylarında yetiştirilen kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Dolgun bukeli ve dengeli şaraplar verir.
KIRŞEHİR
Bir şarap medeniyeti olan Hititler'in eski yerleşim birimlerinden olan Kırşehir'de bağcılık daha çok sofralık ve pekmezlik üzüm ihtiyacı için yapılmaktadır. Son yıllarda yörede, bağcılığın geliştirilmesi için, devlet tarafından bazı projeler yürütülmektedir. Çevre illerin ünlü şaraplık üzümleri Kırşehir'de de yetiştirilmektedir.
ÜZÜMLER
Emir: Kapadokya Bölgesi'nde yetişen beyaz şaraplık yerli bir üzüm türüdür. Yetiştiği toprağın da özelliklerini ve kavun, armut, sarı elma, iğde ağacı, çam ve okaliptüs gibi aromaları taşıyan diri ve sek şarapları ünlüdür. Buğu şarapları Emir monosepajıdır. Tılsım Beyaz'da da Emir üzümleri kullanılmaktadır.
Kalecik Karası: Orta Anadolu'da özellikle Ankara, Kalecik ve Kırıkkale dolaylarında yetiştirilen kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Dolgun bukeli ve dengeli şaraplar verir.
KİLİS
Türkiye'deki üzüm üretiminin % 1,3'ü Kilis'te yapılmaktadır. Tarım arazilerinin % 20'sinden fazlası bağdır. Fakat bu üzümlerin küçük bir bölümü şarapçılıkta kullanılır. Bağcılık, esas olarak, ya ildeki en büyük sanayi tesisi olan Suma Fabrikası için ya da sofralık ve pekmezlik üzüm üretimi için yapılır.
ÜZÜMLER
Rumi: Kilis'te üretilen, kuru üzüm olarak üretilen ve rakı üretiminde de kullanılan beyaz şaraplık üzüm çeşidi.
Horozkarası: Kilis'te yetiştirilen koyu renkli, yüksek tanenli kırmızı şaraplık üzüm çeşididir.
Sergi Karası: Gaziantep bölgesinin kırmızı şaraplık üzüm çeşididir. Kabukları orta kalınlıkta ve siyah renklidir. Şarabı orta kalitede ve koyu kırmızı renklidir. İri taneli ve güzel görünüşlüdür. Sofralık şarap yapımında kullanılır.
MALATYA
Kayısısı ile ünlü bu ilimizde, özellikle Arapgir, Doğanşehir ve Pötürge ilçelerinde bağcılık da yapılmaktadır. Bölgede Öküzgözü üzümleri yetiştirilmektedir.
ÜZÜM
Öküzgözü: İsmini iri yuvarlak ve koyu renkli tanelerinden alır. Doğu Anadolu'da, özellikle Elazığ'da yetiştirilmektedir. Terra Öküzgözü-Boğazkere, Buzbağ ve Tılsım şaraplarında kupaj olarak Terra Öküzgözü şarabında ise tek başına kullanılmaktadır. Yapılı, kalıcı, kırmızı meyvemsi, dolgun, hafif tanenli özellikleriyle yıllandırmaya uygun şarapların üretiminde kullanılır.
MANİSA
Manisa daha çok ihracat amaçlı kuru ve yaş sofralık üzüm olarak üretilen Sultaniye'si ile ünlüdür. Bu üzüm Manisa'nın sembollerinden biri olarak kabul edilir.
ÜZÜM
Sultaniye: Ege Bölgesi'nde, özellikle Denizli ve Manisa'da yaygın olarak üretilen ve kuru üzüm olarak da kullanılan yerli üzüm türüdür. Çekirdeksiz ve aromatiktir. Şaraplarında ananas, yeşil elma aromaları ve egzotik meyva tatlarına rastlanmaktadır. Terra Sultaniye mükemmel bir Sultaniye monosepajıdır. Terra Sultaniye, Tılsım Beyaz ve Cumartesi Beyaz şaraplarında da Sultaniye üzümü kullanılmaktadır.
ŞARAP
Terra Sultaniye:
Bu sek beyaz şarap, Denizli Bölgesi'nde yetişen, çekirdeksiz ve aromatik Sultaniye üzümlerinden üretilmiştir. Burunda ananas, yeşil elma, citrus aromaları, damakta ise taze egzotik meyve tatları bırakan ferahlatıcı ve içimi rahat eşsiz bir Sultaniye örneği. Deniz mahsulleri, tavuklar, Uzakdoğu sosları ile hazırlanmış egzotik yemekler, meyve ve meyveli tatlılarla mükemmel uyum sağlar. Bu şarabı 6-8°C'de içmenizi tavsiye ediyoruz. Yüzde12.5 oranında alkol derecesine sahiptir.
Tılsım Beyaz:
Hafif gövdeli ve serinletici bu sek beyaz şarap, Trakya Bölgesi'nin Semillon, Denizli Bölgesi'nin Sultaniye ve Ürgüp'ün Emir üzümlerinden üretilir. Zengin yeşil elma ve narenciye aromalarına sahip, diri, dengeli ve yumuşak içimli bir şaraptır. % 12 alkol içerir. Deniz mahsulleri, beyaz soslu makarna, ızgara tavuk, balık ve salatalarla uyumludur.
Cumartesi Beyaz:
Elma şekeri, sarı erik, badem ezmesi aromalarının hafif akasya kokularıyla buluştuğu serinletici ve hoş içimli Kayra şarabı. % 12 alkol içerir. Izgara tavuk, balık ve makarna gibi yiyeceklerle uyumludur.
KIRŞEHİR
Kapadokya Anadolu şarapçılığının geleneksel merkezlerinden biridir. Bugün Kapadokya denilince sadece Ürgüp ve çevresi akla gelse de Antik dönemde Kapadokya, Toroslar, Aksaray, Malatya ve Doğu Karadeniz arasındaki geniş bir coğrafyanın adıydı. Bu bölgede bulunan Kayseri, Kırşehir, Niğde gibi illerde, günümüzde azalmış olsa bile bugün de bağcılık yapılmaktadır. Ürgüp ve çevresi bu bölgenin merkezi kabul edilebilir. Avanos, Gülşehir ve Acıgöl ilçelerinde bağcılık önemli bir geçim kaynağıdır. Kayra'ya ait olan Ürgüp Şarap Fabrikası bölgenin en büyük ve en eski endüstriyel şarap işletmesidir. Ürgüp'te her yıl haziran ayında "Uluslararası Şarap Festivali", ekim ayındaysa "Bağ Bozumu Festivali" düzenlenmektedir.
KURUM
Ürgüp Şarap Fabrikası:
1943 yılında imalathane olarak kurulmuş, daha sonra fabrikaya dönüştürülmüştür. Yörenin özgün taşlarının yöresel tekniklerle kazılması ile kurulan özel kavlara sahiptir. Doğal mahzene sahip ender şarap fabrikalarından biridir. Kayra'nın Buğu şarapları bu fabrikada üretilmektedir.
ÜZÜM
Emir: Kapadokya Bölgesi'nde yetişen beyaz şaraplık yerli bir üzüm türüdür. Yetiştiği toprağın da özelliklerini ve kavun, armut, sarı elma, iğde ağacı, çam ve okaliptüs gibi aromaları taşıyan diri ve sek şarapları ünlüdür. Buğu şarapları Emir monosepajıdır. Tılsım Beyaz'da da Emir üzümleri kullanılmaktadır.
Dimrit:
Kapadokya'da üretilen üzümlerin büyük çoğunluğunu oluşturur. Düşük asitli, yüksek şekerli, siyah bir üzüm türüdür. Üretimin küçük bir bölümü, diğer üzümlerle kupaj yapılarak şarap yapımında kullanılır. Ortalama sofra şaraplarından daha nitelikli bir sonuç alınamamaktadır.
ŞARAP
Buğu:
Kayra tarafından Kapadokya Bölgesi'nde yetişen Emir üzümlerinden üretilir. Yetiştiği toprağın mineralleriyle birlikte kavun, armut, sarı elma, iğde ağacı, çam ve okaliptüs aromaları taşır. İçimi hoş, diri bir şaraptır. % 12,5 alkol içerir. Kabuklu deniz ürünleri, ızgara ve buğulama balık, salatalar, beyaz soslu makarnalar ve sert-sarı peynirlerle uyumludur. Adını sabahları üzüm tanelerinin üzerinde oluşan çiğ tanelerinden alır.
Tılsım Beyaz:
Hafif gövdeli ve serinletici bu sek beyaz şarap, Trakya Bölgesi'nin Semillon, Denizli Bölgesi'nin Sultaniye ve Ürgüp'ün Emir üzümlerinden üretilir. Zengin yeşil elma ve narenciye aromalarına sahip, diri, dengeli ve yumuşak içimli bir şaraptır. % 12 alkol içerir. Deniz mahsulleri, beyaz soslu makarna, ızgara tavuk, balık ve salatalarla uyumludur.
TEKİRDAĞ
Tekirdağ Türkiye şarapçılığının başkenti olarak kabul edilmektedir. Bölge, Cumhuriyet öncesinde de bağları ve şaraplarıyla ünlüydü. Tekirdağ, göçler, savaşlar ve filoksera yüzünden 1910'lardan 1930'lara kadar bağlarının çoğunu kaybetmiştir. Bugün bile eski kapasitesinin ancak %40’ına ulaşabilmiştir. Buna rağmen Türkiye'nin en çok şarap üretilen ilidir. Rakısıyla da ünlüdür.
1930 yılında filokseranın etkilerinin ortadan kaldırılması için Tekirdağ Bağcılık Araştırma Ensitüsü kuruldu. Hemen ardından da Türkiye'nin bugün dahi en büyük endüstriyel şarapçılık işletmesi olan Tekirdağ İçki Fabrikası inşa edildi. Bu fabrikaya bağlı olarak daha sonra kurulan işletmeler de fabrikaya çevrildi. Tekirdağ ve çevresinde, özellikle Şarköy ve Mürefte'de, irili ufaklı çok sayıda şarap üreticisi bulunmaktadır.
KURUMLAR
Tekirdağ İçki Fabrikası:
Türkiye'nin ilk endüstriyel şarapçılık işletmesi. 1931 yılında dönemin yöneticileri tarafından Türkiye'ye getirilen Fransız Şarap Uzmanı M. Emile Bouffart'ın raporu üzerine kuruldu. Fabrika bugün Kayra'ya ait olarak 16 milyon litre şarap üretebilme kapasitesine sahiptir.
Şarköy Şarap Fabrikası:
Tekirdağ Şarap Fabrikası'na bağlı olarak 1966-74 yılları arasında açılan üç imalathaneden en büyüğünün fabrikaya çevrilmesi ile kuruldu ve diğer imalathaneler ona bağlı işletmelere çevrildi. 4 milyon litre kapasite ile hizmet vermektedir. Uçmakdere ve Hoşköy İmalathaneleri bu fabrikaya bağlıdır.
Tekirdağ Bağcılık Araştırma Ensitüsü:
1930 yılında filoksera zararlısı nedeniyle yok olan bölge bağları için bu zararlıya dayanıklı Amerikan asmaları üretmek amacıyla kuruldu. Bugün 1000 dekara yakın alanda araştırma ve üretim faaliyetlerini sürdürmektedir.
ÜZÜMLER
Papazkarası: Trakya'da yetiştirilen mavi-siyah renkli, iri ve yuvarlak taneli, kalın kabuklu kırmızı şaraplık yerli üzüm türüdür. Kırmızı ve roze şaraplarda hafif gövdeli, hoş içimli ve zarif sonuçlar verir. Tılsım Roze üretiminde Çalkarası ile kupaj yapılır. Cumartesi Roze'de de kullanılmaktadır.
Gamay: En çok Fransa'da, Beaujolais'de çok yetiştirilen Fransız siyah üzüm türüdür. Meyve aromalı, hafif, orta gövdeli, genç şaraplar yaratmaktadır. Türkiye'de Trakya'da yetiştirilip, Tılsım Kırmızı ve Cumartesi Kırmızı şaraplarının yapımında kullanılmaktadır.
Semillon: Fransa'nın Bordeaux bölgesinde geleneksel olarak yetiştirilen beyaz şaraplık bir üzüm türüdür. Dünyanın birçok bölgesinde ve Türkiye'de de Trakya'da yetiştirilir. Tılsım Beyaz'da, Sultaniye ve Emir üzümleriyle kupaj yapılmaktadır. Cumartesi Beyaz kupajında da kullanılmaktadır.
Cinsault: Güney Fransa'nın en eski kırmızı şaraplık üzümlerinden biridir. Provence ve Languedoc'da yaygın olarak yetiştirilmektedir. Türkiye'de de Trakya'da yaygın olarak üretilir. Bu üzümden yapılan şaraplarda kırmızı meyve aromalarına rastlanır. Tılsım Kırmızı ve Cumartesi Kırmızı şaraplarında da kullanılmaktadır.
Karalahna: Siyah renkli yoğun tanenli yerli üzüm türü. Tad özelliklerinden çok rengi sebebiyle şarap üretiminde kullanılır. Başka üzümlerle kupaj yapılır.
Yapıncak: Halk arasında, üzerindeki lekeler sebebiyle 'Kınalı Yapıncak' olarak da anılan yerli, beyaz şaraplık bir üzüm türüdür.
Riesling: En iyi beyaz üzüm çeşitlerinden biridir. Asil üzümler arasında sayılmaktadır. Almanya'da 500 yıldır yetiştirilmektedir. Şarapları kompleks yapılı, baharat ve meyve aromalı, uzun bitişlidir. Asiditesi ve şeker oranı yıllandırmaya uygundur.
ŞARAPLAR
Tılsım Roze:
Bu içimi rahat şarap, Trakya Bölgesi'nin Papazkarası ve Denizli'nin Çalkarası üzümlerinden üretilir. Çilek reçeli ve frambuaz aromalarının hakim olduğu diri, içimi hoş ve zarif bir şaraptır. % 12,5 alkol içerir. Baharatlı yemeklerle, salatalarla, pizzalarla, somon ve yengeç gibi deniz ürünleriyle uyumludur.
Tılsım Kırmızı:
Orta dolgun gövdeli bu aromatik kırmızı şarap, Trakya Bölgesi'nin Cinsault, Gamay üzümleri ve Doğu Anadolu'nun Öküzgözü-Boğazkere üzümlerinin harmanından üretilir. Kiraz, olgun erik, orman meyveleri aromalarına sahip yumuşak ve entegre tanenli, zarif bir şaraptır. % 12,5 alkol içerir. Kırmızı et, sert-sarı peynirler, domates soslu makarnalar ve pizzalarla uyumludur.
Tılsım Beyaz:
Hafif gövdeli ve serinletici bu sek beyaz şarap, Trakya Bölgesi'nin Semillon, Denizli Bölgesi'nin Sultaniye ve Ürgüp'ün Emir üzümlerinden üretilir. Zengin yeşil elma ve narenciye aromalarına sahip, diri, dengeli ve yumuşak içimli bir şaraptır. % 12 alkol içerir. Deniz mahsulleri, beyaz soslu makarna, ızgara tavuk, balık ve salatalarla uyumludur.
Cumartesi Beyaz:
Elma şekeri, sarı erik, badem ezmesi aromalarının hafif akasya kokularıyla buluştuğu serinletici ve hoş içimli Kayra şarabı. % 12 alkol içerir. Izgara tavuk, balık ve makarna gibi yiyeceklerle uyumludur.
Cumartesi Kırmızı:
Olgun kiraz, erik ve baharat aromaları taşıyan içimi kolay Kayra şarabı. % 11,5 alkol içerir. Baharatlı ve domates soslu yemekler, pizza, kebap, makarna, cips ve çerez gibi yiyeceklerle uyumludur.
Cumartesi Roze:
Meyvemsi, frambuaz ve kızılcık aromasının hakim olduğu kolay içimli Kayra şarabı. % 12 alkol içerir. Pizza, kebap, lazanya ve makarnalarla uyumludur.
TOKAT
İç Anadolu'nun en önemli şarap bölgelerinden olan Tokat, Narince üzümü ile ünlüdür. Diğer İç Anadolu illeri gibi burada da bağcılığın geçmişi çok eskidir. Tokat’ta şarap üretimi de yapıldığı için bağcılık çevre illerden daha gelişkindir. Niksar, Zile, Erbaa ve Artova ilçelerinde bağcılık dikkat çekmekte, ancak genellikle geleneksel usüllerle yapılmaktadır.
ÜZÜM
Narince: Tokat ve Amasya civarında yetiştirilen, yeşil-sarı renkli beyaz şaraplık bir üzüm türüdür. Kaliteli sek ve dömisek şaraplar vermektedir. Sofralık şaraplarda da kullanılır.
|