11 Ocak

1927. Türkiye Cumhuriyeti ile Almanya arasında Ticaret ve İkamet antlaşmaları imzalandı.

1929. Sovyetler Birliği'nde çalışma süresi 7 saate indirildi.

Aynı gün Türkiye'de eski yazılı kitapları yeni harflere çevirmek için Dil Encümeni bünyesinde bir komisyon kuruldu.

1939. Aydın'da köylüye toprak dağıtıldı.

1940. Ankara Konservatuarı Tatbikat Sahnesi oyuncuları ilk oyunlarını sergilediler.

1944. İtalya'da 5 kişi vatana ihanetten asıldı. Benito Mussolini'nin damadı Kont Ciano da asılanlar arasındaydı.

1946. Arnavutluk'ta Kral Zogo tahtan indirildi; halk cumhuriyeti ilan edildi.

1948. Ankara Üniversitesi Senatosu bazı öğretim üyelerini sol eğilimli oldukları için, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ndeki görevlerinden uzaklaştırdı. Görevden alınanlar arasında Pertev Nail Boratav, Niyazi ve Mediha Berkes, Behice Boran, Adnan Cemgil ve Azra Erhat vardı.

1962. Peru'da toprak kayması oldu; 3 bin insan öldü.

1963. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde komünizmle mücadele amacıyla bir komisyon kuruldu.

1969. Singer Fabrikası'nda işçilere polis müdahale etti; 9 polis ve14 işçi yaralandı. Fabrika bir gün önce (10 Ocak'ta) işçiler tarafından işgal edilmişti.

Aynı gün Danıştay, Ortadoğu Teknik Üniversitesi'nin bir ay süreyle tatil edilmesi kararını durdurdu.

1971. İş Bankası Ankara Emek Şubesi silahlı 4 kişi tarafından soyuldu. İçişleri Bakanlığı bankayı soyanların Deniz Gezmiş ile Yusuf Arslan olduğunu ileri sürdü.

1973. İstanbul Türk Demir Döküm fabrikalarında 99 gün süren grev sona erdi.

1974. İstanbul Belediyesi Şehir Tiyatroları genel sanat yönetmenliğine Muhsin Ertuğrul getirildi. Bir gün önce Vasfi Rıza Zobu bu görevden istifa etmişti.

1992. Türkiye Gazeteciler Sendikası "işverenin çalışanlara baskı yaparak sendikadan istifaya zorladığı" gerekçesiyle Milliyet gazetesini boykot çağrısı yaptı.

1995. 30 Aralık1994'te İstanbul'da The Marmara Oteli'nin pastanesine konulan bombanın patlaması üzerine ağır yaralanan Onat Kutlar tedavi edildiği hastanede 1995'teöldü.

Aynı gün Amerikalı matematikçiler "en büyük asal sayı"yı buldu. Kendisi ile 859 bin 433 kez çarpılan 2'den1 çıkarılmasıyla elde edilen bu sayı 258 bin 716 haneli.

1996. Evrensel gazetesi muhabiri Metin Göktepe, çok sayıda kişinin katıldığı bir törenle toprağa verildi. Metin Göktepe Ümraniye E Tipi Cezaevi'ndeki olaylarda ölen 3 kişinin cenaze törenlerini izlerken polis tarafından gözaltına alınmış, 9 Ocak günü gözaltına alındığı yerin biraz ötesinde ölü bulunmuştu.

1999. Türkiye Cumhuriyeti'nin 56. Hükümeti kuruldu; Demokratik Sol Parti (DSP) azınlık hükümeti. Bülent Ecevit 4. kez başbakan oldu.


Bugün Doğanlar:

1842. Amerikalı yazar ve ruhbilimci William James.

1859. 1898-1905 arasında Hindistan Genel Valiliği ve 1919-24 arasında İngiltere Dışişleri Bakanlığı yapan, görevde bulunduğu sürelerde İngiltere dış politikasında belirleyici bir rol oynayan politikacı Lord Curzon.

1885. ABD'de yasaların kadınlara eşit hak tanıması talebiyle açılan ilk kampanyanın önderi Alice Paul.

1903. "Ağla Sevgili Memleketim" adlı romanıyla ünlenen, ırk ayrımcılığı karşıtı görüşleriyle tanınan Güney Afrika'nın önde gelen yazarlarından Alan Stewart Paton.

1907. Başbakanlığı sırasında Fransa'nın Çin Hindi'nden çekilmesini sağlayan sosyalist politikacı, Pierre Mendès-France.



Bugün Ölenler:

1556. Şair Fuzûli.

1928. İngiliz yazar Thomas Hardy.

1937. Gaziantep Milletvekili Nuri Conker.

1966. Hindistan Başbakanı Lal Şastri.

1983. Karikatürist Şadi Dinççağ.

1994. Caz sanatçısı Erol Pekcan.

1999. Sinema sanatçısı Öztürk Serengil.

12 Ocak

1923. Paris'te Pasteur Enstitüsü'nde tetenoza karşı serum geliştirildi.

1930. Anadolu halk oyunları ilk kez filme alındı.

1933. Dahili İstikraz (İç Borç) Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

1943. İlk defa kurulan İstanbul Mıntıka Sanayi Birliği ilk toplantısını yaptı.

1944. Genel Kurmay'da ilk devir teslim yılında bugün yapıldı; Mareşal Fevzi Çakmak yaş haddinden emekliye ayrıldı, yerine Kazım Orbay atandı.

1951. Uluslararası Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi yürürlüğe girdi.

1958. İstanbullu kadınlar Türk Kadın partisi'nin kurulmasına karşı çıktılar. "Onurumuz erkeklerinkinden çok yüksek olduğundan siyasette başarılı olamayız" dediler.

1959. Sovyet uzay aracı Luna yılında bugün güneş çevresindeki yörüngesine yerleşti. Luna yerçekiminden kurtulan ilk uzay aracı oldu.

1961. Siyasi Partilerin faaliyetine izin verildi.

Aynı gün İtalyanlar ilk uzay roketini fırlattı.

1966. Fikir suçlarının da af kapsamına alınması istendi. 19 Temmuz günü Meclis'ten çıkan Af Kanunu'nda 141. ve 142. madde "suçluları" af kapsamı dışında bırakıldı. Vergi ve döviz kaçakçılığı suçları da af kapsamına alınmıştı.

1971. Anayasa Mahkemesi özel yüksek okulların Anayasa'ya aykırı olduğuna karar verdi.

1972. Mucibur Rahman Bangladeş'in başbakanı oldu.

1976. Akaryakıt bayileri direniş yaptılar, akaryakıt satmadılar. Bayiler kâr oranlarının arttırılmasını istiyor.

1983. 261 sanık hakkında idam cezası istenen 759 sanıklı Fatsa Dev-Yol davası Amasya'da başladı. İdamı istenenler arasında eski belediye başkanı Fikri Sönmez de bulunuyor.

1988. Tek tip elbise giymeyen tutuklu ve hükümlülerin ziyaretçileriyle görüştürülmemesi cezaevlerinde sorun yarattı.

1990. Sosyaldemokrat Halkçı Parti'nin (SHP) kurucu genel başkanı Aydın Güven Gürkan ile partiden ihraç edilen çoğunluğu Kürt kökenli 15 milletvekili bir deklarasyon yayınladılar; parti kurma girişimlerine başladılar.


Bugün Doğanlar:

1833. Pozitivizm savunucusu Alman filozof, iktisatçı.

1876. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucularından ve ilk Genel Kurmay Başkanı, Mareşal Fevzi Çakmak.

1876. Varoluş mücadelesinin temel ögelerini romantik bir biçimde ele aldığı romanlarıyla tanınan Amerikalı yazar Jack London..

1893. Nazi Partisinin ve Almanya'daki Nazi rejiminin liderlerinden Hermann Göring.

1903. Sovyetler Birliği'nin ilk atom bombasını, dünyanın ilk termonükleer bombasını ve Sovyetler Birliği'nin ilk nükleer elektrik santralini yapan nükleer fizikçi İgor Vasilyeviç Kurçatov

1916. Güney Afrika'nın ilk devlet başkanı Pieter Willem Botha.

1931.Yazar Leyla Erbil.

1944. Dünya ağır sıklet profesyonel boks şampiyonlarından Joe Frazier.



Bugün Ölenler:

1945. Tasvir-i Efkar gazetesi sahibi ve başyazarı Velid Ebüzziya.

1985. Eski milli kaleci ve Milli Futbol Takımı çalıştırıcısı Sabri Kiraz.


13 Ocak

1928. Hukuk Fakültesi öğrenci derneğinin toplantısında " Türkiye'de Türkçeden başka lisan konuşulamaz kararı alındı.

1942. Türkiye'de ekmek karnesi uygulamasına başlandı.

1944. "Refah faciası" davası sona erdi. Amiral Mehmet Ali Ülgen ve bütün sanıklar beraat etti.

1947. Pan-Am şirketi New York-Londra-Ankara uçak seferlerine başladı.

1956. Adnan Menderes ve Namık Gedik hakkında 6-7 Eylül Olayları nedeniyle soruşturma açılmasını isteyen önerge reddedildi.

1958. Amerika Birleşik Devletleri, uzay uydusu Explorer1'i fırlattı.

1959. Kadın avukatlar Refik Erduran aleyhine dava açtı. Refik Erduran'ın Bir Kilo Namus adlı yapıtında kadınların şeref ve haysiyetlerinin zedelendiğini ileri sürdüler.

1966. Hürriyet gazetesi ABD Başkanı Lyndon Johnson'ın eski Başbakan İsmet İnönü'ye yazdığı mektubu yayımladı. Amerika Birleşik devletleri Başkanı bu mektubu1964'teki Kıbrıs bunalımı sırasında yazmıştı. Lyndon Johnson mektubunda, Türkiye'nin Kıbrıs'a müdahale etmemesini istemişti.

1968. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı İsmet İnönü Türkiye İşçi Partisi'ne (TİP) çattı; "Şimdi kalkmışlar kalkınma, plan, yabancı sermaye, petrol geleceği ve antiemperyalist mücadele hakkında bizimle doğru yön yarışması yapmak istiyorlar" dedi.

1969. Devekuşu Kabare Tiyatrosu "Bir Şehr-i İstanbul ki" oyununu sahneye koydu.

1970. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Fakir Baykurt Milli Eğitim Bakanlığı tarafından açığa alındı.

1983. Adi suçtan hükümlü Adem Özkan, Hüseyin Çaylı ve Osman Demiroğlu idam edildi.

1986. İşkence yapanlara verilen cezaların arttırılması ve sorgu sırasında sanık avukatlarının da hazır bulunmasını öngören yasa önerisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde reddedildi.

1991. Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) Pendik'te "Savaşa Hayır" mitingi yaptı. Mitinge on binlerce kişi katıldı.

1993. Irak'a karşı başlatılan ikinci harekâta İncirlik Üssü'nden kalkan "Çekiç Güç" uçakları da katıldı.

1994. Grevli, toplusözleşmeli sendika hakkı istemek ve yüzde15'lik memur zammını protesto etmek için memurlar Ankara'da eylem yaptı. Polis, memurlara müdahale etti. Ankara Emniyet Müdürü Orhan Taşanlar bazı memurları tokatladı.

Aynı gün İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adayı Bedrettin Dalan "Dolmabahçe Sarayı sanat adına bir rezalettir ve mimarı Ermeni Balyan Usta'dır" dedi. Bedrettin Dalan'ın bu sözlerine Mimarlar Odası tepki gösterdi.

1995. İstanbul Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM), yazar Yaşar Kemal hakkında soruşturma açtı. Yazarın Almanya'da yayımlanan Der Spiegel dergisindeki yazısında "bölücülük" yaptığı iddia edildi.



Bugün Doğanlar:

1902.Jozef Stalin'in yakın mesai arkadaşı ve Stalin'in ölümünden sonra SSCB başbakanı, Sovyet devlet adamı Georgiy Maksimilyanoviç. Malenkov.

1940.ABD'deki eşcinsel topluluğun yaşamına yönelen eserleriyle çağdaş toplumbilim ve toplumsal tarihe yaptığı katkılarla tanınan Amerikalı yazar ve araştırmacı Edmund White.


Bugün Ölenler:

1941. Ulysses adlı romanıyla ünlü İrlandalı yazar James Joyce..

1957. Medeni Hukuk alanındaki çalışmalarıyla bilinen Ord. Prof. Ebülula Mardin.

1973. Yazar Sabahattin Eyüboğlu.

1994. Eski sanayi bakanlarından Muammer Erken.

14 Ocak

1923. Londra- New York arası ilk telefon görüşmesi yapıldı.

1932. Amerika Birleşik Devletleri'nde işsizlerin sayısının 8,2 milyona ulaştığı açıklandı.

1938. Türkiye- Irak - İran - Afganistan arasında imzalanan Sadabad Paktı Türkiye Büyük millet Meclisi'nde onaylandı.

Aynı gün Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi.

1941. İstanbul Valiliği Üniversite Talebe Birliği tüzüğünü onayladı; Talebe Birliği faaliyete geçti.

1943. Sir Winston Churchill, Franklin Roosevelt ve Charles De Gaulle Casablanca Konferansı'nda bir araya geldiler.

1945. Ekmek istihkakı kişi başına 450 grama çıkarıldı.

1953. Josip Broz Tito Yugoslavya devlet başkanı oldu.

1963. Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle İngiltere'nin Ortak Pazar'a girmesini reddetti.

1966. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Lyndon Johnson'ın eski Başbakan İsmet İnönü'ye gönderdiği mektup Meclis'te görüşüldü. Mektupların kamuoyuna açıklanması istendi.

1970. Mahkum aileleri "genel af" için yürüyüş yaptılar.

1975. Tüm Üniversite, Akademi ve Yüksek Okullar Asistanları Birliği (TÜMAS) kuruldu.

1983. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'e fahri profesörlük ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin fahri hukuk doktorluğu unvanları verildi.

1987. Uluslararası Ticaret Odası Vehbi Koç'u "Dünyada Yılın İşadamı" seçti.

1993. Nubar Terziyan, Ankara Uluslararası Film Festivali'nde "Emek Ödülü"ne değer bulundu.

1994. 4 şehirlerarası yolcu otobüsüne yerleştirilen bombaların patlaması sonucu 3 kişi öldü,17 kişi yaralandı. Eylemleri PKK'nın (Kürdistan İşçi Partisi) askeri kanadı ARGK (Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu) üstlendi.

1995. İlk kez düzenlenen Uluslararası Nazım Hikmet Şiir Ödülü, İstanbul'da yapılan bir törenle Lübnan'lı şair Adonis'e verildi.

1996. Besteci Onno Tunç, Bursa'dan İstanbul'a gelirken kullandığı tek motorlu uçağın Armutlu, Bozburun'da düşmesi sonucu yanındaki Hasan Kanık'la birlikte öldü.



Bugün Doğanlar:

1850. Bir süre İstanbul'da da yaşamış olan Fransız romancı Pierre Loti.

1861. Son Osmanlı Sultanı Mehmed Vahideddin.

1875. 1952 Nobel Barış Ödülü sahibi Alman din bilgini, filozof, orgcu, ve misyoner doktor Albert Schweitzer.

1892. Tanınmış Nazi karşıtı dinbilgini ve vaiz, Bekennende Kirche'nin (İtiraf Kilisesi)kurucusu Friedrich Gustav Emil Martin Niemöller.

1896. Birinci Dünya Savaşı sonrası "kayıp kuşak"ın önde gelen yazarlarından, ülkesinin yaşam tarzına yönelik sert eleştirilerini yansıttığı Amerika üçlemesiyle tanınan Amerikalı yazar John Dos Passos.

1919. 1972-92 arasında pek çok kez başbakanlık yapmış, önde gelen İtalyan Hıristiyan Demokrat siyasetçi Giulio Andreotti.

1941. Gergin ve izleyiciyi kendine çeken icrasıyla ünlü Amerikalı kadın sinema oyuncusu Faye. Dunaway.



Bugün Ölenler:

1898. "Alis Harikalar Diyarında" adlı fantastik romanıyla ünlü İngiliz yazar Lewis Carroll.

1923. Mustafa Kemal'in annesi Zübeyde Hanım.

1941. Türkiye'de ilk sinemayı açan ve filmcilik konusunda ilk girişimde bulunan, Kemal Film'in sahibi Kemal Seden.

1944. Şair Mehmet Emin Yurdakul.

1957. "Casablanca" filmindeki performansıyla film dünyasının unutulmazları arasında yer alan Amerikalı sinema oyuncusu Humphrey Bogart.

1974. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Genel Başkanı Seyfi Demirsoy.

1977. Güncesiyle tanınan Frnasız kökenli Amerikalı yazar Anais Nin.

1986. Yazar Enver Naci Gökşen.

1987. Yapımcı ve film yönetmeni Turgut Demirağ.

1994. Sinemamızın karakter oyuncusu Nubar Terziyan.

1998. Ses sanatçısı Safiye Ayla.

__________________