Bilişim Sözlüğü

-A-

Account : İnternete bağlanmak için, internet servis sağlayıcılarından aldığınız şifreli kullanıcı hesabı.

AC97: (Audio Codec 97) Bilgisayarda modem ve ses kartı fonksiyonlan
için işlemcinin gücünden yararlanmayı öngören yeni bir teknoloji

Alias : Takma ad.

AGP: (Advanced Graphics Port) Sadece ekran kartları için çıkarılmış, grafik
kartının doğrudan işlemciye erişmesini sağlayan 32 bitlik bir veriyolu.

Anakart : Bilgisayarın bazını oluşturan diğer birimlerin çalışmasını sağlayan en önemli elektronik devre.

Animated : Web sayfalarında bulunan hareketlendirilmiş resim, yazı ya da ikonlar.

Applet : Bağlanılan internet adresinde hazır olarak bulunan, Java dilinde yazılmış programların derleniş biçimi.

Application : Bir yazılımın uygulanabilen en küçük parçası.

Arayüz : Bilgisayarda bir yazılımı kullanabilmeniz için oluşturulan menüler, butonlar ve grafik ortamı.

Archie : İnternet üzerinde FTP dosyalarını aramaya olanak veren bir araştırma aracı.

ASCII : American Standard Codes for Information Interchange ‘in kısaltmasıdır. Tüm dünyada çok yaygın olarak kullanılan Latin harflerini tanımlamaya yarayan bilgisayar kodları standardına verilen addır. Bu standart sayesinde, her tür bilgisayar kolayca metin alışverişi yapabilir.

ATM : (Asynchronous Transfer Mode) Bir paket anahtarlama teknolojisi. ATM, verileri byte büyüklüğünde hücrelere ayırır ve aynı zamanda 53 hücrelik paketler halinde iletir.

Attachment : (Eklenmiş dosya) Normal e-maillere dosya ekleyerek gönderme işlemidir. Eklenmiş dosya kullanımı, mail programlarının bir özelliğidir.

Attribute : Nitelik anlamına gelir.

Aygıt Yöneticisi: Windows 9xte donanım aygıtları ile ilgili bilgilere erişilip çeşitli donanım ayarlarının yapılabildiği bir pencere

-B-

Backbone : (Omurga) Bilgisayar ağlarındaki çok yüksek kapasiteli hat ya da seri bağlantı yollarına verilen addır. Omurgalar, şehirleri, ülkeleri ya da kıtaları internet üzerinde birbirine bağlar.

Bağlantı kapısı: (Port) Kasanın arkasında, çeşitli çevre birimlerini bağlamak
için kullanılan, dişi veya erkek girişler.
Bandwidth : Bir şebeke üzerinden gönderilecek sinyalin en düşük ve en yüksek frekansları arasındaki farka verilen addır. Ayrıca veri haberleşmesinde şebekeden akabilecek maksimum veri hızını belirtmek için de kullanılır. Bps ölçü birimi, saniyede transfer edilen veri sayısını ifade eder.

Beta : Bilgisayar dünyasındaki programların geliştirilme ve test aşamasında olduklarını belirten sıfat.

Bit : İletilebilen en küçük veri miktarıdır.

Bitmap : Bilgisayar ekranında bir resmi görüntülemek için gereken tüm renk bilgilerinin verildiği resim formatlarına verilen genel ad.

Bios : (Basic Input Output System) Bilgisayar ilk açıldığında anakart ve üzerindeki kartları tanıyan ve bunlar hakkında işlemciye bilgi veren küçük progr*yasak kelime*. Anakart üzerindeki ROM adındaki silinmeyen hafıza üzerinde bulunur.

Bookmark : İstenilen internet adresinin saklanması.

Boot: Bilgisayarı açarak işletim sisteminin yüklenmesini sağlamak

Bounce : Elektronik postanın, gönderilen adrese ulaşamadan geri gelmesidir.

Bps : (Bits per second) Veri aktarma hızını ölçme birimi. Bir saniyede geçen bit miktarına verilen ad. 8 bit, 1 byte eder.

Browser : Tarayıcı. İnternet adreslerini bulup, onlara ulaşmamızı sağlayan bir program.

Bug : Bir program üzerinde yazım hatasından kaynaklanan sistem açığı, hata.

Bus hızı : Anakart üzerindeki işlem akış hızı. İşlemci yüksek hızlarda çalışsa da anakartın yavaşlığı hızı etkiler.

-C-

Carbon Copy : (CC) Elektronik postanın kopyasının ilgili kişilere gönderilmesidir.
CGI : (Common Gateway Interface) Web sayfaları üzerinden bir başka yazılımla ilişki kurup sonucu yansıtan yazılımların genel adıdır.

Chipset : Anakart üzerinde bulunan ve veri akışını kontrol eden işlemcilere ve markalarına verilen ad.

Client : Bir ağ servisini kullanan kullanıcı veya kullanıcıya hizmet eden program.

CPU : (Central Processing Unit) (Merkezi İşlem Birimi) Bilgisayarın hesaplamalarını yaptığı ana chip ‘e verilen isim.

COM portu: Seri port, iletişim portu.(Modem,Fare,Klavye..)

Cookie : Browser tarafından kullanıcıya gönderilen ve kullanıcının harddiskine yerleşen küçük dosyacık. Bu dosya ziyaret edilen site hakkında tarih, kullanıcı adı, ziyaret saati gibi bilgileri içerir. Aynı sitenin bir sonraki ziyaretinde kontrol edilir.

er : Sistem kırıcı. Sistem kırıcı yetkisi olmayan, bilgisayar sistemlerine girmeye çalışan kişilere verilen isimdir. Bu kişiler bilgisayar hastalarının (ers) tersine kötü niyetlidir ve kırdıkları sistemlerden bir çok menfaat elde ederler.


Cursor : İmleç. Bilgisayar ekranında göz kırpan çizgi veya kutu. Bir sonraki data girişinin nereye yapılacağını gösteren işaret.

Cyberspace : Siberuzay. Yazar William Gibson ‘un Nouromancer adlı kitabında geçen bu deyim, bilgisayar ağlarında bulunan tüm bilgi kaynaklarını anlatmak için kullanılır. Network bilgisayarlarının bulunduğu dünyayı tanımlar.

-D-

Data : Manyetik ortamda her türlü bilgiye verilen addır.

Defaultndeğer.Bir yazılım ve donanımın,standart,ilk geldiği haldeki ayarı

Diagnose : Teşhis etmek. Diagnostic yazılımları, bilgisayarlarda meydana gelebilecek problemlerin teşhisi için kullanılır. Bu programlar çok çeşitlidir. Sadece donanımı veya sadece yazılımı kontrol eden programlar mevcuttur. Örneğin “Scandisk” harddiski kontrol eden ve bulduğu problemleri düzelten bir teşhis yazılımıdır.

Dial up : İletişim kurulacak noktanın telefon hattı üzerinden aranmasıyla kurulan veri haberleşme metodudur.

Dip switch: Jumperdaki gibi devreleri tamamlamak için kullanılan ,ancak daha pratik, minik şalterler.

DIMM : (Dual Inline Memory Modules) Yeni model anakartlar üzerinde 12 ns altında erişim hızı sağlayan 168 pinlik RAM modelleridir.

Direct AGP: Yeni İ810 yongasetli anakartlarda, AGP grafık kartı için ayrı bir yarık bulunmaz, çünkü grafik işlemcisi anakartla bütünleşiktir ve işlemciye Direct AGP olarak adlandırılan veriyolundan ulaşır.

DNS : (Domain Name System) (Alan İsmi Sistemi) İnternete bağlı birimleri (host) gruplandırmaya yarayan adlandırma sistemidir. Böylece tüm adresler bir grup altında tanımlanmış olur. (edu.tr gibi).

Domain Name : Bir internet bölgesini tanımlayan ve benzeri olmayan bir adrestir. Adres her zaman birbirinden noktayla ayrılmış olan iki veya daha fazla parçadan oluşur.

Dos : Dos İşletim Sistemi. Bilgisayarın bilgi girişi ve depolama işlemleri için hazır hale gelmesini sağlayan işlemler topluluğu.

Doku: (Texture) Herhangi bir modelleme yazılımında (veya tasarım programında, oyunda vs.) modellenen bir nesnenin kaplanan yüzeyi.Renk ve parlaklık gibi iki boyutlu doku özelliklerinin yanında saydamlık, ışığı yansıtma gibi üç. Boyutlu doku özellikleri de vardır.

Doskey : Komut isteminde girilen komutları tekrar kullanmaya yarayan bir kısayol komutudur. Yukarı ok tuşunu kullanarak bilgisayarı açtıktan sonra girdiğiniz komutları yeniden çağırabilirsiniz.

Download : Bir bilgisayara başka bir ortamdan bilgi aktarma işi. İnternetten dosya kaydetme işlemine de verilen addır.

Dpi : (dot per inch square) Uzunluk birimi olan inç ölçüsü cinsinden bir inç karede bulunan nokta miktarı. (1 inç : 2.54 cm)

Driver : İki ayrı anlamda kullanılabilir. İlki bilgisayara bağlı olan disket veya harddisk sürücüsü. Diğeri bir bilgisayar parçasının bilgisayara tanıtılması için kullanılan ve parça üreticisi tarafından sağlanan küçük progr*yasak kelime*tır.

DTD : Document Type Definition ‘ın kısaltmasıdır.

DVD : (Digital Video Disc) Fiziksel olarak CD ile aynı boyutlarda olan ancak çift katlı ve çift taraflı olan disktir. Tamamına 17 gb veri depolanabilen DVD ‘ler, MPEG-2 kalitesinde film seyredilmesine imkan tanıyor.

Dynamic Video Memory: Yeni İ810 yongasetli anakartlarda, Direct AGP (bkz.) veriyolu ve sistem belleğinin verimli kullanımı sayesinde PCde güçlü grafik özellikleri sunmayı vaadeden bir mimari.

-E-

ECC: (Error Correcting Code) Bir bellek özelliği. Bu tür bellekler, bilgi 0 ve 1ler halinde belleğe ulaştığında fazladan bir yonga ikıli sayı düzeninde hesap yapıp, toplam rakam yanlış gelirse hatanın hangi 0 ve 1 de olduğunu çözüp düzeltiyor.

EDO DRAM: (Extended Data Output Dynamic Random Access Memory) Standart DRAMden daha hızlı bir DRAM bellek türü. Bir seferde tek bir veri bloğuna ulaşabilen Standart DRAM belleğin aksine bir önceki veri blokunu işlemciye gönderirken aynı anda bir sonraki veriyi almaya başlayabiliyordu. SDRAM belleklerle birlikte silindi.

EDO : (Extended Data Output) Eski model Pentium anakartlar üzerinde yer alan, 72 pinlik 60 ns hıza sahip RAM tipi.
Elektronik Para : (e-para, e-cash) Bir bilgisayar kullanıcısının sabit diskinde kendi adına kayıtlı bulunan ve internet üzerinden yaptığı alışverişlerde harcayabileceği paradır. Harcama yapıldıkça, harcanan miktar toplamdan düşülür.

Elektronik Posta : (e-posta, e-mail) Posta işlemlerinin bilgisayar ortamında yapılmasıdır. Bilgisayar iletişiminin temel taşlarından biridir.

Encryption : İnternet üzerinde transfer edilen bilgilerin, üçüncü şahıslar tarafından okunmasını engellemek amacıyla şifrelenmesidir.

Ethernet : İnternetin yüzlerce katı hızındaki yerel ağdır.

Extension : Uzantı. Dosya adından sonra yazılan üç karaktere kadar ek. Extension, dosya adının belirleyicisi veya ayırıcısı olarak görev yapar. Dosya adından (.) ile ayrılır. .DOS, .AVI, .WRI, .BAS vb.

Extract : Sıkıştırılmış bir dosyayı açmak veya genişletmek. Winzip veya diğer sıkıştırma programları, dosyayı açmak için bu terimi kullanır.

-F-

FAT: (File Allocation Table) Dosya Atama Tablosu anlamına gelir. DOS ve Windows 9x işletim sistemlerinde kullanılan bu sistem dosyaların ve klasörlerin disk üzerindeki adreslerini tutar

FAQ : (Frequently Asked Question) (Sıkça Sorulan Sorular) İnternet üzerinde belli bir konu hakkında sıkça sorulan soruların yanıtlandığı sayfaların adıdır.

Favorites : İnternet Explorer ‘da kullanılan sevilen sitelerin, bilgisayarda tekrar kullanımı için kısayol oluşturmasıdır.

FDISK: Diski mantıksal olarak birden fazla parçaya, farklı sürücüler halinde bölmek için kullanılan DOS programı.

Feed : Bilgi beslemesidir.

Finger : Diğer internet bölgelerindeki kişileri bulmak için kullanılan bir yazılım aracıdır. Bazen kişisel olmayan bilgilere erişebilmek için de kullanılır.

Firewall : (Güvenlik Sistemleri) İnternet üzerinden bağlanan kişilerin bir sisteme girişini kısıtlayan, yasaklayan bir bilgisayar ve üzerindeki yazılıma verilen addır. Bu sistem sayesinde özel bilgiler başkalarından saklanabilir ve kişisel güvenlik sağlanabilir. Firewall ‘a verilen tanımlar sayesinde kişisel bilgilere sadece izin verildiği ölçüde ulaşılabilir.

Flame : Belli bir konuda, kapasiteyi aşmış elektronik posta ya da Usenet mesajlarına verilen addır.

Flash BIOS: Yazılabilir BIOS türü

Format : Dilimizde biçim denilen bu sözcük aynı zamanda bilgilerinizi depoladığınız bir sabit sürücüdeki bilgilerin silinerek sıfırdan kullanılması anlamına da geliyor.

FPU : (Floating Point Unit) (Kayan Nokta Ünitesi) CPU üzerinde bulunan ve çok hassas işlemlerin yapılmasında görev alan ünite.

Frame Relay : Verilerin çok yüksek hızlarda dijital ağlar üzerinden iletilmesini sağlayan bir teknolojidir.

Freeware : Bedelsiz dağıtılan ve kullanılan yazılımlara verilen addır.

FSP : (File Send Protocol) FTP ‘ye alternatif olarak geliştirilen bir protokoldür. FTP ‘ye olan en büyük üstünlüğü, yarıda kalan bir dosya transferi işlemine kaldığı yerden daha sonra devam edebilmesidir.

FTP : (File Transfer Protocol) İnternete bağlı bir bilgisayardan diğerine dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokolü ve bu işi yapan uygulama programlarıdır.

FYI : (For Your Information) (Bilginize Sunulur)