Hücre zarında madde taşınması

eray · 05-01-2010

HÜCRE ZARINDA MADDE TAŞINMASI

1)DİFÜZYON:
*Madde moleküllerinin çok olduğu yerden azolduğu yere doğru madde geçişine denir.
*Difüzyon her iki ortamın madde moleküllerinin miktarı eşit olun caya kadar devam eder.Buna denge hali denir ve difüzyon durur.
*Difüzyonun gerçekleşme nedeni madde moleküllerinin sahip oldukları hızdan kaynaklanır.
*Katı, sıvı, gaz hallerde difüzyon gerçekleşir.
A)Normal Difüzyon
*Yoğunluğun çok olduğu yerden az olduğu yere doğru madde geç.
(Yoğunluk:Birim hacimdeki madde miktarıdır.)
*Geçecek olan moleküllerin çapı hücre zarı korunun çapından küçük olması gerekir.
*Hücre zarı korundan geçebilecek maddeler; glikoz,gliserol,yağ asitleri amino asitler, elementler,su ve bazı inorganik bileşiklerdir.
*Hücre zarındaki difüzyon canlı ve cansız hücrelerde gerçekleşir.
B)Kolaylaştırılmış difüzyon
*Hücre zarında taşıyıcı molekül vardır.
*Protein yapıdaki bu molekül hücre korundan geçecek büyüklükteki maddeleri çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğru taşırlar. Molekül çapı büyük olan maddeler bu şekilde taşınır.
*Bu taşıma canlı hücrelerde görülür.
*Enerji kaybı görülmez
2)OSMOS
*Yoğunluğun az olduğu yerden çok olduğu yere doğru yarı geçirgen bir zardan su geçişidir.
*Sıvılarda çözünen maddeler yoğunluğa etki eder.
*Nişasta, seliloz, bazı proteinler, katı yağlar suda çözünmediğinden yoğunluğa etki etmezler.
Emme Kuvveti: Yoğun ortamın yoğunluğundan dolayı diğer ortamdan su emebilme kuvvetine denir.
Osmatik Basınç: Yoğun ortama doğru hareket eden su molekülleri zardan geçebilmek için zara uyguladığı kuvvete denir.
Turgor Basınç: Yoğun olan hücrelere aşırı su geçişi sonucu dolan hücre hacminin su tutamayacağından suyun dışarı çıkmak için zara yaptığı basınca denir.
Plasmolis: Yoğun ortamlara koyulan hücrelerin zamanla su kaybederek büzülmesi olayına denir. Eğer hücre çok yoğun ortama konulursa ölebilir.
Deplazmolis: Az yoğun ortama koyulan hücrelerin zamanla su alarak şişmesi olayına denir. Hücrenin konulduğu ortam çok sulu olduğundan şişerek patlayabilir.
Hipotonik Çözelti: Çözeni fazla çözüneni az olan sulu çözeltidir.
Hizotonik “ “ : Çözeni ve çözüneni eşit olan çözeltilerdir.
Hipertonik “ “ : Çözeni az çözüneni fazla olan yoğun çözeltilerdir.

3)AKTİF TAŞIMA:
*Hücre zarından geçebilecek küçüklükteki maddelerin canlı hücrelerde madde molekülerinin az olduğu yerden çok olduğu yere doğru zardaki taşıyıcı moleküller yardımıyla enerji harcanarak madde taşımasıdır.
*Taşıma işini zardaki taşıyıcı molekül yapar.
*Taşıyıcı molekül madde taşıyacağı zaman enerji harcayarak şekil değiştirir. Maddeyi yakalar ve taşıma yönüne doğru hareket ettirerek taşır.
*Cansız varlıklarda aktif taşıma olayı görülmez.

4)ENDOSİTOZ:
*Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin hücre içine taşınması olayıdır.
*Canlı hücrelerde gerçekleşir.
*Taşınacak olan madde hücre zarına değerek bir çöküntü meydana getirir. Madde bu çöküntüyle beraber hücre içine çöker. İleriki aşamada hücre zarıyla beraber koparak hücre içine geçmiş olur.
*Parçalanan maddeler hücre içindeki yapım ve yıkım reaksiyonlarından geçerek enerji için kullanılır.

HOMOLOG ORGAN
Kökenleri farklı görevleri aynı organlardır.
ÖRN: İnsan kolu, kuş kanadı.
Günümüzde sınıflandırma yapılırken hücrelerin çekirdeğine bakılarak iki ayrı gruba ayrılır.

1)Prakaryotik Hücreler
*Çekirdek zarı, çekirdekçik, çekirdek özsıvısı, zarlı organeller bu tür hücrelerde bulunmaz.
*Yönetici molekül olan kromozom veya DNA stoplazmada dağınık bulunurlar.
*Fotosentetik olanlarda klorofil molekülü stoplazmaya dağılmıştır.
*Oksijenli solunum yapanlarda solunum mesezomu vardır.

2)Ökoryatik Hücreler
Normal çekirdeğe ve zarlı organellere sahiptir.
TÜR:Ürediklerinde kısır olmayan verimli yavrular oluşturan canlı topluluklarıdır.

VİRÜSLER
*Işık mikroskobuyla görülebilen organik bileşiklerdir.
*Virüsteki protein kılıf nükleik asiti korur.
*Her virüs türü canlı organizmanın değişik yerinde yaşar.
1)Bitki Virüsleri
*Yalnız RNA taşırlar.Kristalleri iğne şeklindedir.
2)Hayvan ve İnsan Virüsleri
*Hayvan ve insanlarda hastalık yaparlar.
*Nükleik asidi RNA olan virüsler AIDS, kabakulak, kızamık, grip, kuduz hastalığı virüsleridir.
*AIDS son yıların en zararlı virüsü olup henüz mücadelesine devam edilmektedir.

BAKTERİLER
*Dünyanın her yerinde havada, karada, suda hatta buzullar içinde yaşarlar.
*Boyları0,5-10 mikron çapı 0,2-1 mikron arasında değişir.
*Sulu ortamda rahat hareket ederler.
*Uygun ırtamda 20 dk. İçinde bölünebilirler.

Bakteri Metobolizması
*Enzim sistemleri hayvan ve yeşil bitkilerle benzerlik gösterir.
*Çok azı ototrof olup ortamdaki basit inorganik maddelerden kemosentez yoluyla organik madde sentezler.
*Bazıları parazit olarak beslenir.
*Bunlar hastalık yaptığından dolayı patojen bakterilerdir.

MAVİ-YEŞİL ALGLER
*Belirli bir çekirdeği ve kloroplastı bulunmaz.
*Bir hücrelidirler. (Prakaryot)
*Fotosentez yapmalarını sağlayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunduğundan renkleri yeşildir.
*Göllerde, tatlı su birikintilerinde, denizlerde yaşar.

KAMÇILILAR
*Hücre zarından dışarıya doğru protein yapıda ince uzun çıkıntılara kamçı denir.
*Kamçılar hareketli olup hem besin yakalamada hem de hareket etmede görev alır.
*İnsanlarda hastalık oluşturabilirler.
*Eşeysiz olarak çoğalırlar

KÖKAYAKLILAR
*Hücre şekilleri belirgin değildir.
*Tek hücrelidirler.
*Hetetrof beslenirler.
*Çoğalmaları hücre bölünmesiyle gerçekleşir.

SPORLULAR
*Hem eşeyli hem eşeysiz üreme şekli olan metagenez ile çoğalırlar.
*Parazit olarak yaşayanları vardır.
*İnsanlarda sıtma hastalığına yol açarlar.
*Karaciğer ve alyuvar hücrelerinde çoğalırlar.