Enzimlerin çalışmasını ve tepkimelerin hızını etkileyen faktörler

-TheTveT* · 05-14-2010

Sıcaklık
 Enzimler protein yapılı olduklarından belli sıcaklıkta çalışabilir.
 Yüksek sıcaklıkta yapıları bozulur.
 Düşük sıcaklıkta çalışmaları yavaşlar yapısı bozulmaz, bu yüzden enzimler inaktif hale geçerler.
 Besinlerin dondurularak saklanması.
 Çok yüksek sıcaklıkta enzim faaliyeti durur.
 Enzimler optimal (en uygun) sıcaklıkta ideal etkinliğini gösterir.(30-35 C)

pH faktörü
 Enzimler belli bir pH değerinde çalışırlar.
 Yüksek asit ve baz ortamları enzimlerin bozulmasına neden olur
 Enzimlerin çoğunluğu nötr ortamda (6-8) çalışırlar.

Enzim Substrat Yoğunluğu
 Sıcaklık ve pH sabit, enzim substratla birlikte artırılırsa tepkimenin hızı da sürekli artar.
 Sıcaklık, pH ve enzim sabit tutulup, yalnız substrat artırılırsa tepkime, substrat, enzim doyum sağlanıncaya kadar önce hızla artar, sonra aynı hızla devam eder.
 Sıcaklık, pH, substrat sabit tutulur, enzim artırılırsa tepkime önce hızlanır, sonra sabitleşir.

Substrat Yüzeyi:
 Enzim etkinliği substratın dış yüzeyinden başladığı için, substrat yüzeyi arttıkça tepkimenin hızıda artar.
 Bu yüzden, kıyılmış et aynı miktar parça etten daha kolay sindirilir.
 Besinlerin dişlerle parçalanması da enzimlerin etki yüzeyini artırır, reaksiyonun toplam süresini kısaltır.

Su Derişimi
 Su derişimi de enzim etkinliğini değiştirir.
 Su derişimi %15 in altındaki ortamda enzimler görev yapamaz. Bitki tohumlarının kuru ortamda çimlenememesi örnek verilebilir (Besinlerin kurutulması)
 Bazı maddeler enzimlerin çalışmasını arttırır. Bunlara enzim aktivatörleri denir. (Su da bir enzim aktivatörüdür.)
 H+ ve OH~ derişimi bazı enzimlerin etkinliğini arttıran iyonlardır.
İnhibitörler (Engelleyiciler)
 Enzim reaksiyonlarını engelleyen veya yavaşlatan maddelere inhibitörler denir.
 Substratlara çok benzeyen bu maddeler enzimlerle birleşerek, enzimi inaktif hale getirirler.
 Bazı inhibitörler ise, enzimlerle birleşip enzimin parçalanmasına neden olurlar.
 Antibiyotiklerin vücuttaki etki mekanizması bu sisteme göre işler.
 Bazı maddeler ise, enzimin substratını veya aktif bölgesini bozar. Bunlara örnek olarak bazı ilaçları (antibiyotikler), bazı zehirleri (yılan, akrep, arı zehiri, siyanür, arsenik), zirai ilaçlar ve ağır metalleri (kurşun, bakır ve civa) verebiliriz.

Aktivatörler (Aktifleştiriciler)
 Enzim reaksiyonlarını hızlandıran maddelere “aktivatör” denir.
 Özellikle mangan, nikel, klor ve magnezyum iyonları enzimlerin etkinliğini artırır.
 Bazı âktivatörler, enzimin substratı ile birleşmesini kolaylaştırırken, bazıları enzimin aktif yüzeyini daha da aktif hale getirerek reaksiyon hızını artırırlar.
 Panzehirler, enzime bağlanmış olan zehiri kendine bağlayarak enzimin serbest kalmasını ve enzimatik reaksiyonların normal seyrinde devam etmesini sağlar. Yani âktivatörler enzim aktivitesini artıran organik veya inorganik maddelerdir (H2S, KCN ve Sistein gibi).