DUYU ORGANLARI


insanlar daima değişen bir çevre içinde yaşarlar.çevredeki değişen her durum ,içinvücudun bütün sistemleri kendini ayarlamak zorunda kalır.yani vücut dışardan gelen bilgilerizamanında değerlendirerek bunlara anlamlı ve uyumlu cevaplar çıkarır .Bu açıdan baktığımızda insanı çevresiyle devamlı bilgi aliş verişi içinde görürüz.Dış ortamdan gelen bilgiler duyu organları yoluyla sinir sistemine taşınır.Duyu organları içide özelleşmiş hücre grupları olan RESEPTÖRLER yer alır.Bunlarortamda bulunan,çeşitli şekillerdeki enerjiyi duyu sinirlerinde aksiyon potansiyaline dönüştüren,elemanlara sahiptir.

insanda üzerinde en çok durulan duyuorganları ve duyular GÖZ,KULAK,BURUN,DİL,ve DERİ dir.Bunların dışında,insanın daha başka duyumları alan reseptörlere ve özelleşmiş yapılara sahip olduğu da bilinmektedir.

A)GÖZ VE GÖRME DUYUSU:::

İnsanlarda göz,ışık alan ve bundan dolayı görme olayını gerçekleştiren çok özelleşmiş bir organdır.Göz görme işinde doğrudan görev alan kısımlarla,bunları koruyan yapılardan meydana gelmiştir.koruyucu yapılar KAŞLAR ,GÖZ KAPAKLARI,KİRPİKLER,GÖZYAŞI BEZLERİ,ile göz yuvarlığını göz çukuruna bağlayan ve hareketini sağlayan kaslardır.Göz kapakları göz yaşı bezlerinin çıkardığı sıvıyı kırpma hareketi ile gözün saydam tabakasına yayarak bu tabakanın kurumasını engeller.Ayrıca kapanarak gözü korur. resim
Gözün görmeyi sağlayan kısımları:RESEPTÖRLER;MERCEK;Ve Işık etkisiyle oluşan uyartıları (impulslar) Beyne ileten sinirlerden ibarettir.

Göz yuvarlığı dıştan içe doğru:SERT TABAKA;DAMARLI TABAKA;AG TABAKA dır.

1)))SERT TABAKA::::

Göz yuvarlığını en dıştan saran,beyaz,sık telli bag dokudan yapılmış sert bir tabakadır.Bu tabaka,gözün iç kısmında bulunan daha nazik dokuları korur ve göz yuvarlagına dayanıklılık kazandırır.
sert tabaka,göz yuvarlagını ön tarafında ve ortasında incelerek saydam bir yapı kazanır.ışığı geçiren saydam tabakaya "KORNEA" denir.

2))))DAMAR TABAKA:::::ert tabakanın altında yer alır.gözü besleyen kan damarları bakımından zengindir.Damar tabakanın iç yüzeyinde,siyh renk maddesi taşıyan hücrelerin meydana getirdigi bir tabaka bulunur.Bu tabaka fazla ısığı emerek göz yuvarlağının içini karanlık bir oda haline çevirir.Damar tabaka gözün ön kısmında kalınlaşarak merceği tutan askılarla,İRİS adı verilen renkli kısmı meydana getirir. İRİS,düz kaslarla donatılmış ve renk maddesi(pigment) yönünden zengin hücrelerle,dokulardan yapılmıştır.iris taşıdıgı renk maddesine göre kahve rengi,yeşil ve mavi renklerde olur. irisin ortasında,göz bebegi denilen ve göze ışıgın girmesini saglayan,küçük bir delik vardır.Göz bebegi iristeki kaslarla büyütülüp küçültülebilir. GÖZ MERCEGİ;irisin arkasında yer alır.İki taraflı dış bükey olan saydam bir yapıdır.Uzerı esnek saydam bır zarla ortülüdür.

mercek göz bebegınden gıren ısınları kırılarak AG tabaka uzerıne düşmesini saglar.

Mercek, halka seklındekı mercek bagları ıle gözun kırpıksı cısmıne tutunur.Kır pıksı cısım ,sert tabaka ıle saydam tabakanın bırlesme bolgesıne yakın bır yere tutunan dıresel ve uzunlamasına kas lıflerınden meydana gelmiştir.Bunlara KIRPIKSI KASLAR denir.

saydam tabaka ile mercek arasında kalan bosluga ON ODA adı verılır.Goz mercegı ıle iris arasında kalan kucuk bosluga ıse "ARKA ODA"adı verılır.Mercek le AG tabaka arasında kalan kısmı,camsı cısım denılen berrak ve jelatınımsı bır madde ile doludur.

3))AG TABAKA(RETINA)::::::

isiga duyarlı reseptor hucreler ile sınır hucrelerı ile dosenmiş karmasık bır yapıya sahıptır.Reseptor hucrelerde sinirler bu tabakaya AG gıbi yayıldıgı ıçın AG tabaka denmıştir.

AG tabakadaki duyu sınırlerının aksonları goz yuvarlagının arka tarafında bır noktada bırleşerek goz sınırını meydana getırırler.optık sinirin goz,yuvarlagından çıktıgı bolgede reseptorler olmadıgı ve gorüntü meydana gelmedıgı ıçın KOR NOKTA adını alır.

Saydam tabaka ile goz mercegınden gecen eksenın,gozün arka kutbunda retınayı kestıgı yerde çukurca bır bolge vardır."SARI BENEK"denılen bu kısımda ag tabaka oldukça incedir.

GÖZ KUSURLARI:

RENK KÖRLÜĞÜ:Renk görmeyi saglayan üç tip koniden bir veya ikisinin genetik bozukluk sonucu bulunmamasından ortaya çıkar.Goz yuvarlagı optık eksen dogrultusunda uzamışsa goruntu retinanın önünde teşekkül eder ve net goruntu elde edılemez buna MİYOPLUK denır.Bu kısıler ,yakını net gorduklerı halde uzagı goremezler.Göz yuvarlagı optık eksene dık olarak uzayıp şişkinleşirse goruntu retınanın gerısıne duşer ve net olmaz.Buna "hıpermetropluk"denır.Saydam tabaka ve mercegın yuzeyındekı kavıslenmede meydana gelen bozukluk "ASTIMATIZM"dır.
B)))) KULAK VE İŞİTME DUYUSU::::

İSİTME VE DENGE ORGANI KULAKYIR


.Kulak dışı,orta ve iç kulak olmak uzere üç ana bolümde incelenır.Dış kulak,kıkırdaktan yapılmış kıvrımlı ve özel şekle sahıp ,bır kulak kepçesi ve kafatası kemıklerı arasında ilerleyen işitme kanalından meydana gelmiştir.Dış kulak yolunun çeperini saran epitel hücreleri,koyu sarı renkli bir madde salgılarlar.Bu madde kulak kiri olarak bilinir.Dış kulak yolu ile orta kulagın birleştigi yerde ,bağ dokusundan yapılmış ,ses dalgaları ile titreşebilecek incelikte ve gerginlikte bir KULAK ZARI bulunur.

Orta kulak ,iki uçtan kapalı küçük bir odacık şeklindedir.Orta kulakta şekillerine göre adlandırılan ÇEKİÇ;ÖRS;ÜZENGİ kemikleri bulunur.Çekiç kemiği kulak,
ORTA KULAK;"östaki borusu"adı verılen ince bir kanalla yutaga bağlanır.Östaki borusu kulak zarının her iki tarafındaki hava basıncını dengelemeye yarayan yardımcı bir yapıdır.İç kulak kendi aralarında bağlantılı olan labirent şeklindeki karmaşık kemik KANAL ve TORBALARDAN meydana gelmiştir.İç kulağın orta kulağa bağlandığı yere TULUMCUK denir.Bu kısma yarım daire kanalları bağlıdır.Tulumcuktan sonra gelen kısma KESECİK denir.Labirentin işitme ile ilgili kısmı salyangoz kabuğu gibi,bir eksen etrafında iki buçuk defa helezon şeklinde kıvrılmıştır.BU KISMADA SALYANGOZdenir.

C))))BURUN VE KOKU DUYUSU

Koku alma organı burundur.Burun boşluğu iki delikle dışarı açılır,diğer taraftan da yutağa bağlanır.Mukus salgısı burun boşluğunun duvarlarını ve kılları nemli tutar.Böylece burundan giren kirli havanın hem temizlenmesi hem de kuru havanın nemlenmesi sağlanıp hava solunuma uygun hale getirilir.

Her iki burun boşluğunun üst tarafında ,koku alma alanı olarak bilinen "SARI BÖLGE"bulunur.Bu bölgede koku reseptörleri vardır.Koku reseptörleri ,sadece mukus içinde eriyerek kendisiyle temas edebilen maddelerle uyarılabilirler.Koku verebilen kimyasallar maddeler,duyu hücrelerindeki çeşitli reseptör moleküllerle reaksiyona girerek hücre zarının geçirgenliğini değiştirir ve sinir impulslarını başlatır.Bu impulslar beyne taşınarak koku alır.

D)))))))DİL VE TAT ALMA DUYUSU:::::

Yediğimiz ve içtiğimiz çeşitli maddelerin tatlarını almamıza yardımcı olan "TAT TOMURCUKLARI"dil üzerinde ve damağın geri bölgesinde yerleşmişlerdir.Dilin üzeri epitel doku ile örtülüdür.Tat alma tomurcukları ,dil üzerindeki "PAPİLLA"denilen yapılarda bulunurlar.Papillalar MANTARSI;ÇANAKSI;İPLİKSİ şekillerde olur.Tat tomurcukları tat reseptörleri ve destek hücrelerinden meydana gelmiştir.İnsan tarafından ayırt edilen tatlar genel olarak TATLI;EKŞİ;ACI;ve TUZLUolmak üzere dört grıpta toplanır.

İnsanların bir kısmı bazı maddelerin tatlarını alamazlar.Bu durum bir çeşit "TAT KÖRLÜĞÜ"olarak adlandırılabilir.

E))))))DERİ VE MEKANİK DUYULAR:::::::::::



İnsanda GÖRME İŞİTME KOKLAMA ve TAT ALMA duyularından başka DOKUNMA;BASINÇ;SICAKLIK VE AĞRI gibi bir çok duyularda vardır.Bunlara mekanik duyulardenir.İnsan derisinde bu duyuları alabilen birbirinden farklı yapı ve özellikte mekanik reseptörler bulunur.Mekanik reseptörlerin en önemlileri basınç duyusunu alan PACİNİcisimciğidir.Bu cisimcik derideki en büyük mekanik duyu reseptörüdür.Pacini cisimcikleri deri altında ,derin dokularda ve iç organların duvarlarında yer alır.En küçük basınç değişmelerini bile farketmemizi sağlarlar.Dokunma duyusunu alan reseptörler (merkel diskleri)de bulunur.Bunlar parmak uçları ve dudak gibi kısımlarda fazla sayıda bulunurlar.Bu yüzden parmak ucu ve dudaklar hassastır.
Deride dermis tabakasında yer alan ve sıcaklık hissini ayırt eden mekanik reseptörler de bulunur.Sıcaklık ve soğukluk duyusunu alan reseptörler çabuk yorulurlar.Mesala ;bir elimizi sıcak diğerini soğuk suya sokar,bir süre sonra ikisini birden ılık suya batırısak soğuk sudan çıkan elimiz ,ılık suyu sıcak ,sıcak sudan çıkan elimiz ise soğuk hisseder.

KIL KÖKÜ RESEPTÖRÜ:

Kıl ile kıl uç oganı adı verilen kıl kökündeki sinir teli,bir tip dokunma reseptörüdür.Bir kılıfın hafif hareketi kıl kökünü saran sinir telini uyarır.
SERBEST SİNİR UÇLARI

En az özelleşmiş reseptörlerdir.Derinin her tarafında ve diğer dokularda bulunurlar.Ağrı duyusunu alırlar.Ağrı vücut için koruyucudurlar.

__________________





Ne AğLayacak KadaR
Günahkarım
Ne GökLere ÇıkabiLecek KadaR
Masum.
Ne Geçmişde Yaşadıklarımdan
Huzursuzum
Ne Şu an Yaptıklarımdan
Mutlu.
Sırlar içinde bir Dünyam var
Birde Sen Varsın içimde
Ne Seni Kaybedecek Kadar
Cesurum
Nede Seni Kazanacak Kadar
GüçLü