CurcunaForum.Org - Aztekler

Aztekler

15. yüzyıl ile 16. yüzyıl başlarındahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif bugünkü Meksika’nın orta ve güney kesimlerinde büyük bir imparatorluk kurmuş halk. Nabuva dili konuşan Azteklerin adıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif atalarının bir olasılıkla Kuzey Meksika’da bulunan anayurdu için kullanılan Aztan’dan (Beyaz Ülke) gelir. Öteki adlarından “Tenoçka”http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ataları Tenoch’tan kaynaklanır. Gene Aztekler için kullanılan “Meksika” adıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Texcoco Gölünün mistik adı Metzliapan (Ay Gölü) ile ilişkilendirilir.
En büyük kentleri Tenochtitlan’ın adı “Tenoch”tan türetilmişhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif “Meksika” ise önce kentin ve çevresindeki vadininhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif sonradan da tüm ülkenin adı olmuştur. Azteklerin kendilerinden söz ederken kullandığı “KulhuaMeksika” adı isehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Meksika Vadisinin en gelişmiş merkezi olan Colhuacan ile özdeşleşmek çabasını yansıtır. Azteklerin kökeni kesin olarak bilinmemektedir. Ama bazı geleneklerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif 12. yüzyılda Orta Amerika’ya gelene değinhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif daha kuzeydeki Meksika Platosunda avcılık ve toplayıcılıkla geçinen bir kabile oldukları izlenimini verir. Gene dehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Aztlanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif yalnızca destanlarda doğmuş bir yer olabilir.
Azteklerin güneye göçününhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Toltek uygarlığının çöküşünü izleyen ve belki de bu çöküşü hızlandıran genel bir göç hareketinin parçası olduğu sanılır. Texcoco Gölündeki adalara yerleşen Azteklerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tarihleri boyunca başlıca merkezleri olan Tenochtitlan’ı IS 1325’te kurdular. Büyük bir devlet ve sonunda bir imparatorluk kurabilmelerinin temelindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kullanılabilir tüm toprakların entansif biçimde ekildiğihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif gelişkin bir sulama ve bataklık kurutma sistemine dayalı olağanüstü tarım düzenleri yatar. Bu yöntemlerle sağlanan yüksek verimlilikhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif zengin ve kalabalık bir ülkenin doğmasını sağlamıştır.
Tenochtitlanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Itzcoatl döneminde (1428-40) komşu Texcoco ve Tlacopan devletleri ile ittifak kurarak Orta Meksika’da egemen güç durumuna geldi. Daha sonra hem ticari ilişkilerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif hem de fetihler yoluylahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif 400-500 küçük devletten oluşanhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif 5-6 milyonluk nüfusuyla 1519’da 207.200 km2’lik alana yayılan bir imparatorluğun merkezi oldu. Kenthttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif en gelişkin dönemindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif 13 km2’yi aşkın bir alanda 140 binden çok insan barındırıyordu; dolayısıyla Orta Amerika uygarlıklarının tarihinde en yoğun nüfuslu yerleşim yeriydi. Aztek devletihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif askerlerin egemenliğindeki bir despotluktu. Kastlara ve sınıflara bölünmüş ama diaaa akışkanlığını da koruyan Aztek toplumunda yükselmenin en güvenli yolu savaşta kahramanlık göstermekti. Devlet işlerini rahipler ve bürokratlar yürütürdü. Toplumun alt katmanlarındahttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif serflerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif sözleşmeli hizmetkarlar ve köleler yer alırdı.
Aztek dinihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif birçok Orta Amerika kültüründen değişik unsurları özümsemişhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif çeşitli inanç sistemlerinden karşıt öğeleri bir araya getirmişti. Önceki halkların birçok kozmolojik inancını paylaşan bu dinhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif özellikle evrenin bir dizi yaradılışın sonuncusu olduğu ve 13 gök katı ile 9 yeraltı dünyası arasında bulunduğu yolundaki Maya inancını benimsemişti. Azteklerin başlıca tanrılarıhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Savaş ve Güneş Tanrısı Huitzilopochtlihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Yağmur Tannsı Tlaloc ve yarı tanrı-yarı kahraman Tüylü Yılan Quetzalcoatl idi. Insan kurban etme törenindehttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kurbanın yüreği Güneş Tanrısı’na sunulurdu. Kan akıtma töreni de yaygındı.
Dinle yakından ilişkili Aztek Takvimihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif rahiplerin uğraşı olan kapsamlı bir ayinler ve törenler döngüsünün temeliydi. Orta Amerika’nın büyük bölümünde kullanılan bu takvimhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif 365 günlük (20’şer günlük 18 ayhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif artı 5 uğursuz gün) bir güneş takvimi ile 260 günlük (20’şer günlük 13 devre) bir dinsel yıldan oluşuyordu. Birbirine koşut giden bu iki yıl döngüsühttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif 52 yıllık daha büyük bir döngünün parçasıydı. Yöreye 1519’da gelen Ispanyol kaşifler bu uygarlığın gelişmesine son verdiğinde Aztek Imparatorluğu’nun genişlemesi ve toplumsal evrimi henüz durmuş değildi. Son Imparator Il. Monaaauma (hd 1502-20)http://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Hernan Cortas tarafından tutsakhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif alındı ve hapiste öldü. Imparatorlukhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif üstün silahlarla donanmış Avrupalılarca hızla fethedildi.
Azteklerin Batı dünyasında Codic olarak bilinen ve geyik derisi ya da sabırotu liflerinden yapılmış kağıtlara yazılmış kutsal metinleri ve elişlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif tapınaklarda korunurdu. Yazıcılarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif ideogramhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif resimyazı ve fonetik imgelerin karışımı bir teknik kullanırlardı. Dinsel tören takvimihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kehanetlerhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif törenler ve tanrılar ile evrene ilişkin yorumlar da yazıcıların ilgi alanına girerdi. Ülkenin fethedilmesinden sonra bu metinlerin çoğunun yok edilmesine karşınhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Codex Borbonicushttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Codex Borgtavhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif Codex Fejervary-Mayer ve Codex Cospuno gibi bazı örnekler günümüze ulaşabilmiştir. Bu el yazması metinlerin anlaşılması çok güçtür ve pek azı gerçekten Azteklere aittir.
Arkeolojik kalıntılar arasında tanrı heykellerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif dinsel içerikli taş alçak kabartmalarhttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif duvar resimlerihttp://www.uslanmam.com/images/smilies/smiliv.gif kilden yapılmış insan heykelleri ve vazolar ile taş ve ahşap maskeler bulunur. Aztek sanatı temelde simgesel olduğu için bu kalıntılar yardımıyla önemli bilgiler elde edilebilir.