Edebi Sanatlar

[eray]

Sizler, bizler aslında bunlara yabancı değiliz. Bunlar lise yıllarımızdan tanıdık olduğumuz, diğer dillerde pek göremediğimiz inceliklerdir. Bunları sizlerle paylaşmak istedim.

1-Teşbih Sanatı

Sözü daha etkili kılmak için, aralarında ilgi bulunan iki unsurdan güçsüz olanı güçlü olana benzetmektir.

Örneğin;
Çocuk tilki gibi kurnaz biriydi.
Karısına yıllarca cehennem hayatı yaşattı.

2-Kinaye

Bir sözü hem geçek hem mecaz anlamda kullanmaktır.
Mum dibine ışık vermez.
Hamama giren terler- Taşıma su ile değirmen dönmez.

3-Mecaz-ı Mürsel ( Ad aktarması)

Benzetme amaç güdülmeden bir sözün ilgili olduğu başka bir söz yerine kullanılmasıdır.

Toplantıya Milliyet Gazetesinin güçlü kalemleri de geldi.(yazar)
İstanbul’dan kalkan uçak az önce Adana’ya indi.( hava alanı)

4-Teşhis

İnsan dışındaki canlı- cansız varlıklara, insan özelliği kazandırmaktır.

Güzel gitti diye pınar ağladı.
Aheste çek kürekleri mehtap uyanmasın.
Toros dağlarının üstünde, ay un eledi bütün gece.

5-İntak sanatı

İnsan dışındaki varlıkların konuşturulmasıdır.
“Deniz ve mehtap sordular seni: neredesin.”
Dal bir gün dedi ki tomurcuğuna:
İçimde kanayan bir yara gibisin.

6-Tecahül-i Arif

Anlam inceliği oluşturmak için herkesçe bilinen bir gerçeği bilmiyormuş gibi aktarmaktır.

Şakaklarıma kar mı yağdı ne var?
Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz.
İçimde kar donar, buzlar tutuşur.

7-Hüsn-i Ta’lil

Yoksun diye bahçemde çiçekler açmıyor artık
Benim kaderime ve yalnızlığıma ırmaklar bile ağladı.

8-Mübalağa sanatı ( abartı)

Sözün etkisini güçlendirmek için bir şeyi olduğundan daha çok ya da, olduğundan daha az göstermektir.

Manda yuva yapmış söğüt dalına
Yavrusunu sinek kapmış.
Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır.

9-Tekrir

Anlatımı güçlendirmek için bir sözü sık, sık tekrar etmektir.

Beni ben demeyin, bir ben var bende. Benden içeri.
Ben güzele güzel demem, güzel benim olmayınca.

10-Cinas

Yazılışları aynı anlamları farklı sözcüklerin bir arada kullanılmasıdır.

Niçin kondun a bülbül kapımdaki asmaya
Ben yarimden ayrılamam, götürseler asmaya
Göl kıyısındaki sazların arasından
Bir saz sesi geliyordu.

11-Aliterasyon

Düz ya da mısrada ahenk oluşturacak şekilde, aynı sesin veya hecenin tekrarlanmasıdır.

Eylülde melül oldu gönül soldu lale
Bir kaküle meyletti, gönül geldi bu hale.