Dİl Bİlİmİ(lehÇe Tasnİflerİ)

[joker]

Eski ve özellikle yeni Türk lehçelerinde gördüğümüz fonetik ve gıramer farklarını göz önüne alan uzmanlar, en eski çağlardan başlayarak bu lehçeleri tasnife çalışmışlardır. Bu yolda yapılan ilk deneme olarak Kaşkarlı Mahmud''un yaptğı tasnif gösterilebilir. Divanü Lügati''t Türk yazarı 11. yüzyılda yaşayan Türk boylarını coğrafi durumuna göre sıralamakla kalmamış, dillerinin ses ve gıramer özellikleri üzerine de bir takım bilgiler vermiştir. Kaşgarlı Mahmud''un bu gözlemleri daha sonra yetişen Türkologların çalışmalarında da sağlam bir dayanak olarak değerlendirilmiştir.
Türk boylarının coğrafi durumlarını göz önünde tutan Kaşgarlı Mahmud , Kırgız, Yabaku, Kay, Basmıl, Yağma, Çigil, Uygur, Çomul, Çaruk, Başkurt, Kıpçak, Oğuz, Yimek, Suvar, Bulgar ve Peçenek gibi bir takım boyların adlarını saymıştır.

Kaşgarlı Mahmud, çağdaş Türklerin dilleri üzerine birçok bilgiler vermişse de Suvar ve Bulgarların dili üzerine topladığı veriler çok azdır. Divanü Lügati''t Türk yazarı Hazarlar’ın dili üzerine de bilgi vermemiştir.

Wilhelm Radloff''un Tasnifi
Türkolojinin kurucularından W. Radloff, Phonetik Der Nördlichen Türksprachen (Leipzig 1882 ) adlı eserinin  V   . Bölümünde çağdaş Türk lehçelerini dört gurupta toplamıştır. 1.Doğu diyalektleri; 2. Batı diyalektleri; 3. Orta Asya diyalektleri; 4. Güney diyalektleri.


I. Doğu diyalektleri.
1. Asıl Altay diyalektleri
2. Baraba diyalekti
3. Kuzey Altay diyalektleri
4. Abakan diyalektleri
5. Küerik diyalekti
6. Soyan diyalekti
7. Karagas diyalekti
8. Uygur diyalekti
II. Batı diyalektleri.
1.Kırgız diyalekti
2.Irtış diyalektleri
3.Başkurt diyalektleri
4.Volga veya Doğu Rusya diyalektleri
III. Orta Asya diyalektleri.
1.Tarançi diyalekti
2.Hami diyalekti
3.Aksu diyalekti
4.Kaşgar diyalekti
5.Yarkent diyalekti
6.Çagatay diyalekti
IV. Güney diyalektleri.
1.Türkmen diyalekti
2.Azerbaycan diyalekti
3.Kafkas diyalektleri
4.Anadolu diyalektleri
5. Kırım diyalekti
6. Osmanlı diyalekti