ü Tanzimat Fermanının ilanından sonra bu edebiyatın tohumları serpilmeye başlamıştır.
ü Batılı tarzda ilk eserler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
ü Hak, adalet, özgürlük, vatan kelimeleri b u dönemde ilk defa kullanılmaya başlanmıştır.
ü Tanzimat edebiyatı kendi arasında ikiye ayrılır.(Birinci-ikinci dönem)
ü Yazı dilini halkın anlayacağı dile yakınlaştırmaya çalışmışlardır.
ü Tiyatroyu halkı aydınlatma aracı olarak görmüşlerdir.
ü Toplumcu bir çizgi tutmaya çalışmışlardır.
ü Divan edebiyatındaki “bölüm güzelliğine” karşın “konu bütünlüğüne, güzelliğine” önem vermişlerdir.
ü Tanzimat birinci dönem sanatçıları(Şinasi, N. Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat) ikinci dönem sanatçılarına göre daha halkçı olmuşlardır.




ü Divan edebiyatını eleştirmelerine rağmen onun etkisinden kurtulamamışlardır.
ü Vatan millet, hak adalet, özgürlük gibi kavramlar ilk defa bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
ü Batılı anlamda ilk esereler bu dönemde verilmeye başlanmıştır.
ü Toplumu bilinçlendirmek için edebiyatı bir araç olarak görmüşlerdir.
ü Dilin sadeleşmesi gerektiğini söylemişler ancak pek başarılı olamamışlardır bu konuda.
ü Roman, modern hikâye, tiyatro, gazete, eleştiri, anı bu dönemde kullanılmaya başlanmıştır.
ü Bu dönemin sanatçıları aynı zamanda devlet adamı sıfatı da taşıyorlardı.
ü Klasizim(Şinasi, A.Vefik Paşa) romantizm (N. Kemal, A. Mithat) den etkilenmişlerdir.

EDEBİYATIMIZDA “İLK”LER:

• Edebiyatımızdaki ilk çeviri Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği “Telemak”tır.
• Edebiyatımızdaki ilk roman Şemsettin Sami’nin “Taaşuk-ı Talat ve Fitnat” adlı romanıdır.
• Edebiyatımızdaki ilk gerçekçi roman Recaizade Ekrem’in “Araba Sevdası” adlı romanıdır.
• Edebiyatımızdaki ilk köy konulu gerçekçi roman Nabizade Nazım’ın “Kara Bibik” adlı romanıdır.
• Edebiyatımızdaki ilk tasvir ve tahlil ağırlıklı roman Namık Kemal’in “İntibah” adlı romanıdır.
• Edebiyatımızdaki ilk tiyatro eseri Şinasi’nin “Şair Evlenmesi” adlı komedisidir.

ü Edebiyatımıza birçok yeniliğin yerleşmesini sağlamıştır.
ü Asıl adı İbrahim’dir.
ü İlk tiyatro, ilk şiir çevirisi, ilk özel gazete, ilk makale, ilk noktalama işaretini kullanan kişidir.
ü Halk için sanat görüşünü benimsemiştir.
ü İlk tiyatro eserimizi: ŞAİR EVLENMESİ ni yazdı.
ü İlk makaleyi yazdı: TERCÜMAN-I AHVAL MUKADDİMESİ
ü İlk özel gazetesi çıkardı: TERCÜMAN- I AHVAL
ü Eserleri: Durub u Emsalı Osmaniyye (Osmanlı Atasözleri Kitabı)
Tercüme i Manzume (Çeviriler)
Müntehabat –ı Eşar(şiirleri)
Divan-ı Şinasi
Tasvir i Efkâr




ü Vatan şairimizdir.
ü Toplumcu bir sanat çizgisindedir.
ü Vatan, millet, özgürlük kelimelerini edebiyatta ilk kullanan kişidir.
ü Tiyatroları oldukça ses getirmiştir. Tiyatroyu bir eğlence ve halkı bilinçlendirme aracı olarak görmüştür.
ü Romantizmin etkisindedir.
ü Eserleri: ilk tarihi romanımız; CEZMİ
İlk edebi romanımız ;İNTİBAH
Tiyatroları : Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk, Gülnihal, Kara Bela,Celalettin Harzermşah
Eleştiri eserleri: Renan Müdafenamesi, Tahrib-i Harabat (Ziya Paşa’ya karşı)
İrfan Paşa’ya Mektup, Takip
Diğer eserleri: Kanije, Silistre Muhasarası, Osmanlı Tarihi, Büyük İslam Tarihi, Evrak-ı Perişan




ü İlk edebiyat tarihi taslağı sayılan “Harabat”eserini yazmıştır.
ü Halk şiirinin ve dilinin gerçek edebiyatımız olduğunu belirten “Şiir ve İnşa”adlı makalesini yazmasına rağmen kendisi böyle davranmamıştır.
ü Biçimce eski içerikçe yeni olmaya gayret göstermiştir.
ü Terkib-i bent, terci i bent’leri meşhurdur.
ü Bir çok dizesi halk arasında atasözü gibi kullanılmıştır.
ü Eserleri: Zafername, Harabat, Eş’ar-ı Ziya, Defter-i Amal, Terkib-i Bent, Terci-i Bent





ü Halk için roman geleneğini benimsemiştir.
ü Halkın anlayacağı bir dilde ve onları ilgilendiren konularda eserler vermiştir.
ü İlk hikâye örneklerimizden biri sayılan :”Letaif-i Rivayet”i yazmıştır.
ü Romantizmden etkilenmiştir.
ü Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Falatun Bey ve Rakım Efendi, Yer Yüzünde Bir Melek, Henüz On Yedi Yaşında.




ü Devrinin en büyük dil bilgini sayılmıştır.
ü İlk romanımız olan: Taaşşuk –U Talat ve Fıtnat adlı eseri yazmıştır.
ü Kamus u Türkî adlı sözlüğü yazmış.
ü Kamus u Fransevi ve Kamus-ı Alam’ı yazmıştır.





ü Tiyatromuzun en büyük kilometre taşı sayılır.
ü Bursa’da kendi adıyla tiyatro kurmuştur.
ü Halkın tiyatroyu sevmesi için özellikle Moliere’den çeviriler yapmıştır.
ü İnfiali Aşk, Dudu Kuşlar, Zor Nikâh, Zoraki Tabip, Kadınlar Mektebi ,Şecere-i Türk eserlerinden bazılarıdır.








ü Bireysel konulara dönülmüştür.
ü Sanat, sanat içindir, görüşü benimsenmiştir.
ü Dil oldukça ağırlaştırılmıştır.
ü Tiyatro eserleri oynanmak için değil okunmak için yazılmıştır.
ü Realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak göze çarpar.





ü İlk realist romanımız olan: ARABA SEVDASI’nı yazmıştır.
ü Tevfik Fikret’in akıl hocasıdır.
ü Muallim Naci ile uzun yıllar süren “eski-yeni”kavgasında yeniyi savunmuştur.
ü “Sanat sanat içindir ve kafiye kulak içindir”. Görüşünü benimsemiştir.
ü Oğlunun erken ölümü onu bireysel ve hüzünlü eserler vermeye zorlamıştır.
ü “Her güzel şiirin konusudur”diyerek şiirin konu zenginliğine katkı yapmıştır.
ü Muallim Naci’nin Demdeme’sine karşılık ZEMZEME adlı kitabı yazmıştır.
ü Tiyatroları: Afife Anjelik, Çok Bilen Çok Yanılır, Vuslat
ü Şiirleri: Zemzeme, Nağme-i Seher
ü Talim-i Edebiyat adlı eseri onun edebiyata dair görüşleri içeren en önemli eseridir.










ü Edebiyatımızın en bireysel şairlerindendir.
ü Batılılaşma hareketinin asıl öncüsü olarak kabul gördüğü için kendisine “şairi azam”(büyük şair) lakabı verilmiştir.
ü Gözlem ve izlenimleriyle şiir yazmıştır.
ü Düşünen adamdan çok yapan adam özelliği taşımaktadır.
ü Tiyatroları oynanmaya uygun değildir.(Macera-yı Aşk, Sabru Sebat, içli Kızlar, Finten, Nesteren, Liberte )
ü Romantizmin etkisinde, metafizik konuları, ölüm, aşk gibi temalar içeren eserler vermiştir.
ü Makber, Ölü, Bunlar O’dur, Hacle, Garam, İlham-ı Vatan şiir kitaplarıdır.




ü Recaizade Mahmut Ekrem’le eski- yeni kavgasında eski’yi savunmuştur.
ü Batılı tarzda şiirler de yazmıştır.
ü Dili ağırdır ;ancak başarılıdır.
ü Eserleri: Ateşpare, Füruzan, Şerare (şiir)
Demdeme, Muallim (eleştiri)
Islahat-ı Edebiye (sözlük)





ü İlk köy romanımız kabul edilen: Karabibik’i yazmıştır.
ü Realizm, natüralizm’in öncülerinden sayılır.
ü İlk psikolojik roman denemesi sayılan: Zehra’yı yazmıştır.




ü Bütün eserler teknik açıdan zayıftırlar.
ü Duygusal ve acıklı konular işlenmiştir.
ü Yazarlar olaylara müdahalede bulunmuştur.
ü Eserlerde karakter oluşturulamamıştır. Genellikle ya iyi ya da kötü özellik taşıyan tipler kullanılmıştır.
ü İyiler eserlerin sonunda mükâfat alırlar, kötüler de cezalarını alırlar.
ü Tanzimat ikinci dönemin sanatçıları birinci döneminkilere göre daha başarılı olmuştur.



ü Bu dönemde genellikle “eski- yeni”kavgasına dayanan eleştiriler olmuştur.
ü N.Kemal’in Ernest Renan’ı eleştiren Renan Müdafaanamesi bu dönemin önemli eserlerindendir.
ü Muallim Naci ile Recaizade Mahmut Ekrem arasındaki Demdeme-Zemzeme tartışması da bu dönemin önemli örneklerindendir.

__________________