Lise3 felsefe dersleri 2. dönem ders notları

-TheTveT* · 04-06-2010

Lise3 felsefe dersleri 2. dönem ders notları

FELSEFE 2 DERS NOTLARI

ÜNİTE 5 AHLAK FELSEFESİ

Ahlak Felsefesi:İnsanların toplum içersinde yapmış oldukları hür,iradi ve bilinçli davranışlarını inceleyen bir felsefe bölümüdür.
Ahlaki davranışta önemli olan; bireyin davranış tipleri arasında seçim yapabilmesidir. Burada ortaya çıkan durum; toplumun değer yargılarına göre şekillenip anlam kazanan iyi-kötü, doğru-yanlış gibi nitelemeler alan davranışlardan herhangi birini seçip uygulayabilmesidir. Davranışta ahlaklılığı belirleyen budur. Önemli olan, toplum içinde gerçekleştirmesi ve toplumu ilgilendirmesidir.
Ahlak: Fert veya millet tarafından benimsenerek yaşanan ve hayata yön veren kurallar toplamıdır.
Kaynağı, yabancı dildeki Moral kelimesidir.Yaşanan pratik ahlak da demek olup,Etik adı verilen Ahlak Felsefesinden öncedir.
Ahlak Felsefesi: Ahlak ile ilgili problemleri belirlemeye ve bunlara düşünsel çözümler bulmaya çalışan felsefe bölümlerinden biridir.
Ahlak felsefesinde sürekli kullanılacak temel kavramlardan biri, belki de en önemlileri olan İyi ve Kötü nedir?
İyi;bireyin gerçekleştirmeye çalıştığı, toplumun da onaylayıp desteklediği olumlu davranışların genel adıdır.
Kötü ise; bunun tam tersi;bireyin kaçındığı, toplumun da onay vermeyip karşı çıktığı olumsuz davranışlardır.
Hürriyet:Bireyin kendi iradesiyle,olumlu ya da olumsuz davranıştan her hangi birini serbestçe seçip gerçekleştirebilmesidir.
Erdem: Daima iyiye yönelme, her zaman olumlu davranışı gerçekleştirmedir.
Sorumluluk: İyi ya da kötü davranıştan birini gerçekleştirmenin getireceği sonuçları önceden kabul ederek davranışta bulunmaktır.
Vicdan:Ahlaki değerlerin birey tarafından anlaşılma düzeyidir.
Ahlak Yasası:Birey davranışını belirleyen sözel kurallardır.
Ahlaki Karar:Ahlaki kurallara serbestçe uymaktır.
Ahlaki Eylem:Ahlak kurallarına uygun bir davranışta bulunmaktır.
Ahlak Felsefesinin Temel Soruları:
a)İnsanın ahlaki davranışının amaçları nelerdir?
b)İnsan,davranışta bulunurken gerçekten hür müdür?
c)Ahlaki Yargıların niteliği(özellikleri) nelerdir?
d) Kişi vicdanı karşısında evrensel bir ahlak yasası var mıdır?

a)Ahlaki davranışların amaçları konusunda filozoflar arasında değişik görüşler vardır. Bunlar genel olarak; Mutluluk, Haz, Fayda ve Ödev şeklinde çeşitlenmiştir. Mutluluk; İlkçağ Yunan Düşüncesinde Eudaimonia adıyla ortaya çıkmış bir ahlaki amaçtır. Burada mutluluk, ahlaki davranışın tek amacıdır. Demokritos’a göre; ölçülü ve sınırlı isteklerde bulunma, uyumlu ve temiz davranmadır. Sokrates’e göre ise, bilgiye dayalı erdemliliktir. Çünkü her türlü kötülük, bilgisizlikten ileri gelir. Epikuros’a göre ise mutluluk; hazza ulaşmaya çalışıp, elem veren davranışlardan kaçınmaktır. Yeniçağ’da Bentham ve Mill adlı filozoflar ise mutluluğu; faydalı davranışları gerçekleştirebilmek olarak görmüştür. Bu yönleriyle Bireysel Faydacılık veya Çıkarcılık olarak kabul edilen Ütilitarizm adlı düşünceyi temsil etmişlerdir. Alman düşünür Kant’a göre ahlaki açıdan asıl mutluluk veren ise; verilen toplumsal ödevleri en üst düzeyde gerçekleştirmeye çalışmaktır. Çünkü diğer amaçlar kişiden kişiye değişen farklı anlamlar içerirken, ödev; herkes için aynı anlama gelir. Asıl ödev; iyi’yi gerçekleştirme isteğidir. Gerçekleşip-gerçekleşmemesi önemli değildir.(Ödev Ahlakı)
b)Ahlaki davranışların hepsi temelde,bireyin davranışta bulunurken hür olup-olmadığı düşüncesine dayanır.Bireyin davranışta bulunurken gerçekten hür olup-olmadığı, Felsefe Tarihinde uzun yıllar tartışılmıştır.Aslında ahlaklı davranışı belirleyen faktörlerin üçü de eşit olarak bir arada bulunmalıdır.Yani; gerçek bir hürriyet içersinde kendi irademizle bilinçli bir seçim yapabildiğimiz ölçüde ahlaki davranmış oluruz.Davranışta bulunurken hür olup-olmama konusunda filozoflar arasında ayrılık vardır.Kimisi hür olduğumuzu,kimisi de hür olmadığımızı savunmaktadır.Her iki grup da temel düşüncelerini açıklarken;sosyolojik,psikolojik,ahlaki ve hukuki temellere dayanmaktadır. Aslında aynı noktaları her iki taraf da tam tersine çevirerek görüşlerini temellendirmek istemiştir.Genelde bireyin; davranışı tamamen vicdani temelde, herkes için iyi olanın kendisi için de iyi olacağını düşünerek topluma uygun davranmayı baskı olarak görmezken,hürriyetin olmadığını savunanlar;toplumsal yasa ve geleneklerin,bireye tercih şansı bırakmadığını savunarak hürriyetin kısıtlandığını düşünmüştür.
c)Ahlaki yargıların özelliği konusunda ortaya çıkan ve üzerinde uzlaşılan düşünce ise,bunların soyut ve değişken kurallar olduğu yönündedir. Bu konuda bireysel ve toplumsal düşünceler aynı öznelliği savunur. Ahlaki yargıların bu konuda kabul edilmiş en genel özelliği; bunların, bireye, topluma ve çağlara göre değişebildiği ya da farklı anlaşıldığıdır.Kısaca buradaki ortak düşünce;ahlaki yargıların genel ve değişmez olmadıklarıdır.
d)Kişi vicdanı karşısında evrensel ahlakın mümkün olup-olmadığı konusunda da filozoflar uzlaşamamıştır.Kimisi bunun imkansız olduğunu savunurken,bazıları ise mümkün olabileceğini ifade etmiştir.
Evrensel ahlakın olamayacağını düşünenler,sadece bireysel özelliklere önem vererek,içinde yaşanan toplumun özelliklerini dikkate almamıştır.Bunların bazıları ve başlıca temsilcileri şunlardır:
Hazcılık(Hedonizm):Kurucusu,İlkçağ Yunan filozoflarından Aristippos’tur.Ona göre ahlakiliği belirleyen tek ölçüt; davranışın bireye haz verip-vermemesidir.O’na göre,haz ile iyi aynı şeydir.Asıl amaç hazza ulaşmaktır.Diğer davranışlar, bunu elde etmeye yardımcı olabildiği ölçüde iyidir ve istenebilir.Asıl olan,şu andaki hazdır,geçmişin ve geleceğin hazları önemli değildir.
Kişisel Faydacılık-Çıkarcılık (Ütilitarizm): Jeremiah Bentham ve John Stuart Mill aynı düşünceyi destekler.Onlara göre gerçekten iyi olan,bireyin kendi çıkarlarına hizmet eden davranıştır. Bunun dışında belirleyici olamaz.Bireye fayda sağlayan davranışı iyi, zarar veren davranışı da kötü olarak görmüşlerdir.Diğerleri bunu sağlamaya yardımcı olabildiği ölçüde istenebilir.
Bencillik (Egoizm):Aynı zamanda psikolojik bir olgu olan bencilliği, davranışsal anlamda ahlaki davranışın temeli olarak gören düşüncedir. Başlıca temsilcisi Thomas Hobbes’a göre, kişinin kendi egosuna hizmet eden davranışlar iyi, bunun dışındaki davranışlar ise kötü’dür. Bu konuda yapılacak her davranışı uygun kabul etmesiyle tanınmıştır. Siyaset Felsefesinde,’’İnsan,insanın kurdudur.’’sözüyle ünlenmiştir.
Kural Tanımazcılık (Anarşizm): Ünlü temsilcisi Gary Stiner’e göre,toplumsal içerik verilmeye çalışılmış tüm ahlak kuralları,birer zorlama ve soyutlamadan ibarettir.Aslında bunlar bizi avucuna almış birtakım saplantı ve hayaller olup, aslolan; bunların baskısından kurtulmaktır.
Bu sistemlerin içinde yer almadığı halde, bağımsız olarak evrensel ahlaka karşı çıkan filozoflar da vardır:
Alman filozof Friedrich Nietzsche’ye göre, tüm ahlak kuralları, bireysel duyguları körelten baskı unsurlarıdır. Hayatı boyunca insanı her yönden kısıtlamaya çalışan toplumsal ahlak kurallarıyla savaşmış; insanlığı ahlak kaygısından kurtarmaya çalışarak, suç ve ceza kavramlarını yok etmeye uğraşmıştır. O’na göre asıl amaç; bu kaygıları aşmış bir üst-insan yetiştirmektir. Bu insan, kendi başına bir varlık olmalıdır. Toplumu düşünmek ya da onu dikkate almak zorunda olmamalıdır.Çünkü insan için toplumun hiçbir anlam ve önemi yoktur.Asıl erdem,güçlü olmaktır.Zayıflık kusurdur.İyi;güçlü olup savaşı kazanan,kötü ise;yenilip yok olandır.
Evrensel ahlakı reddeden bir başka düşünür de, Fransız filozof Jean Paul Sartre’dır. O’na göre insan, dünyaya atılmış bir varlıktır. Kendisini ayakta tutacak tek güç, sadece kendisidir. Bu sürecin başında bir öz veya gerçekleşme söz konusu değildir. Her şey sonradan ve tamamen kendi çabasıyla oluşmak zorundadır. Toplumsal dayanışma diye bir şey söz konusu olamaz. O’na göre; varoluş,öz’den öncedir.İnsanın varlık kazanması,hür atılımlarla kendini aşabilmesiyle mümkündür.İnsan hayat sürecinde yalnız bir varlık olduğundan,dayanabileceği bir güç ve bağlanabileceği hiçbir değer yoktur.