İlçenin Tarihi [değiştir]
Çarsamba yöresi MÖ. 4000'lerden itibaren bir yerleşim merkezidir ve Hitit Firig egemenlikleri altında kalmıştır. Grek kaynaklarına göre Bafra ve Terme birlikte , Çarsamba ovasinda da MÖ.8 yüzyılda Amazonların (kadın savasçıların) yaşadığı rivayet edilmektedir.
MÖ.670 yılında Amisos (Samsun) ticaret kolonisi kuran Miletoslu denizciler Yeşilirmak kıyılarına kadar uzanarak buralara sömürge kurdular. Bu sömürgelerden birisi olan Yeşilırmak'a “Iris” Çarsamba' nın güneyinde kurşunlu oymağı ile Ordu köyü' nden oluşan sömürgelerine ‘Miskire' dediler.
MÖ.6 yüzyılda Persler' in egemenliğine girer.
MÖ.63 yılında Roma İmparatorluğu' na bağlandı. Roma İmparatorluğu' nun MS.39 yılında ikiye ayrılmasından sonra Bizanslıların (Doğu Roma ) emrinde kalmıştır. Bu durum 1200' lere kadar devam etti.
Selçuklu Sultanı 2. Kılıçarslan Ülkesini 1185 yılında 11 oglu arasında taksim ettiğinde yöre Rüknettin Süleyman Şah' ın payına düştü.
Anadolu Selçuklu Devleti' nin dağılmasından sonra Samsun yöresinde ‘Canik Beyleri' adıyla yeni idari beylikler oluştu. Bunlar 5 tanedir ve bir tanesinde Çarşamba havalisinde hüküm süren Taceddinoğulları' dır. Çarşamba : Canik Beylerinin merkezi durumundaydı. Bu Beyliklerin en kuvvetlisi olan Taceddinoğulları ilçemizin bugünkü batı yakasinda bulunan sarıcali mahallesinde oturur ve böyle hükmederlerdi. 1071 Malazgirt Meydan Savaşı' ndan Sonra Anadolu' ya göç eden Porsukoğulları Çarşamba' ya gelip yerleşmişler ve daha sonra bulundukları yere porsuk köyü adı vermiştir.
Eskiden şimdiki ilçenin yerinde Sarıcalı Mahallesi ile Kusdoğanlı köyleri bulunurmuş.
Burada 1370 yılında büyük bir panayır kurulmuş. Bu panayır Çarşamba günleri kurulduğundan “Çarsamba Pazarı” denmiştir (Çarsamba ismi buradan gelmiştir). Sarıcalı ve Kuşdoğanlı' nın ilk yerleri Çepnioğulları idi. Sonradan buraya Horasan' dan Türk aileleri yerleştirilmiştir.
1428 yılında Osmanlı İmparatorluğu' na katılan Çarsamba :Yörgüç Paşa, Hoca Ali Paşa, Hazinedaroğulları tarafından yönetilmiştir.
Çarsambada 1700'lü yıllarda Yeşilırmağın Batı yakasında Hıristiyan mahalleside oluşmuştur Samsun ve çevresi 1847 ‘deki yönetsel bölünmede Sivas eyaletinden alınarak Trabzon eyaletine verildi.1847 ‘de Trabzon Eyaletinin Canik livasından başka merkez livasi, Batum livasi Gönye, Karahisar -i sarki olmak üzere 4 livası daha vardı.
1870 tarihli Trabzon vilayet salnamesinde Çarşamba Kaza olup 119 köyü 9200 hanesi ve 32153 erkek nüfusu vardır. Bu nüfusu, ile Çarşamba Trabzon vilayetine bağlı Canik sancağının en büyük kazasıdır. Terme Çarşambaya bağlı bir nahiyedir.
1870 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Çarşamba Ilçesinde ilçe yönetimi üç meclis tarafından yürütülüyordu bunlar;
Meclis-i idare (idare meclisi) olup başkanı Kaymakam
Meclis-i deavi (davalar meclisi) başkanı Başkadı
Meclis-i daire-i belediye (belediye idare meclisi) başkanı Belediye Reisidir.
Bu idari yapılanma cumhuriyet dönemine kadar sürmüştür
1882 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Çarsamba Kazasının taşınmaz malları;
Hükümet Konağı 151 Cami ve Mescit 1 Türbe 2 Tekke 21 Çeşme 3 Hamam 4 Han 417 Dükkan 251 Değirmen 1812 Fırın 4 Fabrika 2 Köprü 38 Kilise 13 Medrese 147 Müslüman Mektebi 3 Hırsitiyan Mektebi 62 Müslüman Mezarlığı 16 Hıristiyan Mezarlığı vardı.
1892' deki Yönetsel bölümünde Canik sancağı, Trabzon vilayetine bağlıydı. Bu dönemde Trabzon vilayetini, merkez sancağı, Canik, Lazistan ve Gümüşhane sancakları oluşturuyordu.
Canik sancağının toplam 6 kazası sırası ile şunlardı :Merkez, Bafra, Ünye, Fatsa, Terme ve Çarşamba. Ladik, Köprü ve Havza bu dönemde Sivas vilayeti sınırları içerisinde idi. Canik sancağı,1896 ve 1903' teki yönetsel bölünmelerde de 1892' deki konumunu korudu.
Canik sancağı, II. Mesrutiyetten sonra Trabzon vilayetinden ayrılarak bağımsız sancak durumuna getirildi. Canik bağımsız sancağının bu dönemde, Merkez (Samsun), Ünye, Bafra, Terme, Çarsamba ve Fatsa olmak üzere toplam 6 kazası vardı. Ladik ile Köprü kazaları ise yine Sivas vilayetine bağlıydı. Canik bağımsız sancağının yönetsel konumu 1918 degişmedi.
Birinci dünya savasindan sonra 1920 yılında Ankara hükümeti tarafından görevlendirilen Osman Ağa, türeyen Rumların ve Ermenilerin dağlarda teşkil ettiği çeteleri imha etmiş bölgede emniyet ve asayişi kısmen sağlamış ve bundan sonra da Çarsamba' ya yerleşim için göçler başlamıştır.
Çarşamba ilçesi, Trabzon iline bağlı Canik (Samsun) sancağının ilçesi olarak kurulmuş, Samsun bağımsız il olunca Samsun iline bağlı ilçe olarak yönetilmiştir.

İklim ve Bitki Örtüsü [değiştir]


İklim [değiştir]

Tipik Orta Karadeniz iklimi hüküm sürer. Yazlar serin, kışlar ılık ve yağışlıdır. Yıllık yağış ortalaması 600-700 mm' dir. yıllık sıcaklık ortalaması ise 15-17 C' dir . Denizin tesiriyl yaz ve kış ayları arasında fazla bir sıcaklık farkı görülmez. Az kar yağar, en çok yağmur yağdığı dönem Ekim ayından Aralık ayının sonuna kadardır. En sıcak aylar; Temmuz, Ağustos ayları, en soğuk aylar ise Ocak, Şubat aylarıdır.

Bitki Örtüsü [değiştir]

İlçemiz bitki örtüsü yönünden çok zengindir. 53300 hektar tarım arazisine saip Çarşamba Ovası' nda bağ, bahçe, çayır ve ekili alanlar önemli yer tutmaktadır. İlçenin önemli tarımsal ürünleri, buğday, tütün, mısır, sebze, ayçiçeği, şekerpancarı, fındık ve çeltiktir. Çarşamba Ovasında yetişebilen kivi üretimi de giderek yaygınlaşmaktadır. Avrupanın 2. ve Türkiye'nin en büyük kivi bahçesi Çarşamba'nın Ordu Köyü'ndedir. Çarşamba' nın kuzey kesimlerinde ladin, kayın ormanlar, akarsu boyları ile kıyı kesimlerinde ise kavak ve söğüt ağaçları yaygındır. Ovanın güney kesiminin bitki örtüsüne meşe, ahlat, alıç ağaçları ile çayır otları hakimdir. Çarşamba' da geniş meraların yanında sazlık ve bataklıklar da mnevcuttur.

Doğalgaz Hattı [değiştir]

Mavi akım (Botaş) doğalgaz hattının Rusya'dan karaya çıktığı yer Çarşamba nın Demirli köyü ne bağlı Durusu Mevkiidir. İlçemiz 2005 yılının sonunda Rusya Devlet başkanı Vladimir Putin ve İtalya Devlet Başkanı Silvio Berlusconi tarafından da ziyaret edilmiştir.

Barajlar [değiştir]


Hasan Uğurlu Barajı


Yeşilırmak üzerinde kurulu bulunan 2 tane baraj vardır. Bunlar;

• Hasan Uğurlu Barajı
• Suat Uğurlu Barajı

Abdal Deresi üzerinde de Çakmak Barajı vardır.





Atatürk'ün Çarşamba'ya Gelişi [değiştir]

Atatürk, harf devrimi nedeni ile 16.09.1924 tarihinde samsuna gelişlerinde Çarşamba' ya uğradı. Bu esnada da 20.09.1924 tarihinde Samsun – Çarşamba demiryolunun temelini attı. 24.11.1930 tarihinde Çarşamba' ya ikinci kez, gelen Atatürk, Türkocağında gençlerle bir sohbet toplantısı yapmıştır. Ayrılırken Çarşamba Türkocağı defterine ”Çarşamba Türkocağında tanıştığım gençlik, iftihara layıktır." düşüncelerini yazmıştır.

Ulaşım [değiştir]

Eskiden ulaşımım hemen hepsi Canik Atları ile yapılırdı.Bu atlar Çarşamba'ya özgüdür.Özellikleri; Baş orta büyüklükte, profil düz, boyun kısa ve bacaklar kuvvetlidir. Asabi mizaçları ve çevik hareket kabiliyetleriyle diğer yerli at ırklarından ayrılırlar.Bu atlar hala binek amaçlı kullanılır.

Modern Ulaşım [değiştir]


Ulaşım

• Hava Yolu : Karadeniz Bölgesi'nin önemli havalimanı olan Çarşamba-Samsun Havalimanı Çarşamba ovasında bulunmaktadır. Hergün düzenli uçak seferleri mevcuttur.
• Kara Yolu : Karadeniz Sahil Yolu'da Çarşamba'dan geçmektedir. Bu yol sahilde değilde biraz içlerde yapılmıştır, böylece ulaşım kolaylığı sağlanmıştır.
• Demir Yolu : İlçe 1920 tarihinde yapılan ve daha sonra revize edilen kısa bir tren yoluyla Samsun'a bağlanır. Ayrıca Elektronik Yüksek Mühendisi Sabahattin Çelik tarafından geliştirilen makinistsiz tren projesinin çalışmaları burda yapılması planlanmakta ve Samsun Çarşamba arasına bir hızlı tren uygulamsı düşünülmektedir.

Kültür [değiştir]


Çarşamba Yemekleri [değiştir]

• Tirit : Kaz eti, pirinç ve açılmış yufka ile yapılır.Çarşamba'nın milli yiyeceği olarak görülen tirit, Çarşamba'dan Samsun'un diğer bölgelerine yayılmıştır.
• Keşkek : Çarşamba'da genellikle düğünlerde yapılan bir yiyecektir. Buğday, tavuk ya da kuzu eti ve tereyağı ile yapılır. Düğünlerde, ev davetlerinde yapılan bir yiyecektir.Yapımı oldukça zordur, buğday ve et birbirinin içine iyice yedirilir. Yapılışı Tavuk Göğsü tatlısını andırsa da ana yemek olarak verilir. Hazmı çok ağırdır. Şeker ve kolestrol hastalarının özellikle sakınması gerekir.
• Kıvratma : Bolca fındık ve yufka ile yapılan bir tatlı çeşididir.Bayramlarda cok yapılan yiyecekleriden biridir.
• Büryan : Genelde düğünlerde yapılan sulu et yemeği türüdür.
• Somun : Bir çeşit mısır unu ekmeği dir.
• Mısır Çorbası : Tane mısırdan yapılan yoğurtla karıştırılarak tüketilen bir yemek.
• Karmaç : Mısır ekmeğinden yapılan bir çeşit yiyecektir.
• Hamur Dolması : Pancar yapraklarından yapılan bir çeşit dolmadır.İçine malzeme olarak hamur konulur.Daha sonra bu dolma acı kırmızı biber ile kavrulur.
• Lepsi :Bir tür çerkez yemeğidir.
• Cızlama:Buğday unuyla yapılan ekmek türüdür...

:shy01: