15 Şubat

1949. 1200 Musevi Türkiye'den Filistin'e göç etmek için başvuruda bulundu; göç edenlerin sayısı 10.000'i geçti.

1950. Sovyetler Birliği ile Çin arasında karşılıklı savunma antlaşması imzalandı. İki ülke kapitalist dünyaya karşı birleşik cephe oluşturduklarını ilan etti.

1959. Atatürk'ü konu alan The Incredible Turk adlı film CBS Network aracılığıyla yayımlandı. Filmin yönetmenliğini Ermeni asıllı Aram Boyacıyan yapmıştı.

1969. Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) tarafından düzenlenen "Büyük Eğitim Yürüyüşü" Ankara'da yapıldı ve binlerce öğretmen bozuk eğitim düzenini protesto etti." Halkımızı sömürüden kurtaracağız " diye slogan attı.

1970. Prof. Erdal İnönü Ortadoğu Teknik Üniversitesi rektör vekili oldu.

1971. Kimliği belirsiz kişiler Amerikalı Çavuş J. R. Finley'i kaçırdı. Amerikalı çavuş 17,5 saat sonra serbest bırakıldı.Aynı gün İstanbul Edebiyat Fakültesi sağ görüşlü bir grup öğrenci tarafından işgal edildi, İstanbul'daki Kadırga Yurdu'na patlayıcı madde atıldı, Ankara'da Ortadoğu Teknik Üniversitesi'ndeki Kennedy anıtı havaya uçuruldu.

1973. Anayasa Mahkemesi parlamenterlere ayrıcalıklı emekli maaşı sağlayan kanun maddelerini, Anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti.

1975. Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (Töb-Der) 7 ilde "hayat pahalılığı ve faşizmi protesto" toplantıları düzenledi. Toplantılar saldırıya uğradı; 1 kişi öldü, 60 kişi yaralandı.

1977. "Türkiye'nin aktüel durumu" konulu bir film çekmek üzere Türkiye'ye gelen İsveç'li bir Televizyon ekibi güvenlik kuvvetleri tarafından sınır dışı edldi. İsveç'li televizyoncular olayı protesto ettiler.

1983. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) Genel Müdürü Macit Akman, renkli TV deneme yayınlarının haftada iki saatten dört saate çıkarıldığını belirtti ve 1 Temmuz 1984'den itibaren tamamen renkli yayına geçileceğini söyledi.

Aynı gün, Gazi Üniversitesi öğretim üyesi Doçent Yalçın Küçük 7,5 yıl hapse mahkum oldu. Yalçın Küçük "Bir Yeni Cumhuriyet İçin" adlı kitabından yargılanmaktaydı.

1989. Sovyetler'in Afganistan'da 9 yıl süren askeri varlığı son Sovyet birliklerinin çekilmesiyle sona erdi. Savaşta 15 000 kadar Rus askerinin yanı sıra, yaklaşık 1 milyon Afganlı hayatını kaybetti, 5 milyon Afganlı da ülkesinden göç etmek zorunda kaldı.

1990. Türkiye Birinci Futbol Ligi kulüpleri Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu'nu (TRT) boykot kararı aldı. Kulüpleri bu kararları almasına, TRT'nin telif hakları konusunda verdiği sözleri yerine getirmeyişinin neden olduğu bildirildi. Karara futbol seyircisi büyük tepki gösterdi.

1992. Mardin'in Aytepe, Yardere ve Ahmetli köylerine jandarma operasyon düzenledi. 4 kadını gözaltına almak istedi. Kadınları vermek istemeyen köylülere jandarma müdahale etti. Jandarmanın ateş açması sonucu yaşları 10 ila 20 arasında değişen 6 kişi öldü, 5 kişi de yaralandı.

1994. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararıyla, dışkı yedirtilen köylülere, 300 bin Frank tazminat vermeyi kabul etti.1989'da Cizre'nin Yeşilyurt köyünde bir grup asker köylülere dışkı yedirmiş, köylüler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurmuşlardı.

1999. Eskişehir Cezaevi'nde "Karagümrük Çetesi" olarak tanınan bir grup Mustafa Duyar'ı öldürdü, Selçuk Parsadan'ı yaraladı. Mustafa Duyar Özdemir Sabancı'yı öldürmekten, Selçuk Parsadan örtülü ödenek davasından hüküm giymişti.



Bugün Doğanlar:

1892. Tiyatro sanatçısı Muhsin Ertuğrul.

1940. Politikacı İsmail Cem 1940.

1946. Yazar İnci Zeynep Oral.


Bugün Ölenler:

1958. Eski dışişleri bakanlarından Numan Menemencioğlu.

1958. Ressam ve yazar Malik Aksel.

__________________

16 Şubat

16.02.2003 BİA -
1872. Beyoğlu Telgrafhanesi işçileri greve çıktı.

1903. Panama bağımsızlığını kazandı. Amerika Kanal üzerindeki hakları satın aldı.

1920. Balıkesir-Biga yöresinde Anzavur Ahmet Ayaklanması başladı.

1925. Türkiye'de sivil ve askeri havacılığı desteklemek amacıyla "Türk Tayyare Cemiyeti" adıyla bir dernek kuruldu. Sonradan "Türk Hava Kurumu" adını aldı.

1926. Mustafa Kemal Ankara'da Hakimiyet-i Milliye gazetesinin yeni binasını açtı.

1948. Pertev Naili Boratav, Muzaffer Şerif Başoğlu ve Niyazi Berkes solcu oldukları gerekçesiyle üniversiteden uzaklaştırılmışlardı. Danıştay,1948 yılında bugün görevlerine iade etti.

1949. İlkokulların dördüncü ve beşinci sınıflarında din dersi okutulmaya başlandı.

1950. Yeni Seçim Kanunu ikinci defa görüşülerek kabul edildi. Yeni Seçim Kanunu tek dereceli, genel, eşit ve gizli oy, açık tasnif ilkelerini getiriyor. Seçimler çoğunluk sistemine göre ve adli teminat altında yapılacak.

1953.Türkiye- Amerika telefon hattı açıldı.

1959. Fidel Castro Küba başbakanı olarak yemin etti.

1969. Amerikan 6. Filosu'nun İstanbul'a demirlemesini protesto için "emperyalizme ve sömürüye "karşı bir miting düzenlendi. Sağcı militanlar gösteri yürüyüşüne "Müslüman Türkiye" sloganlarıyla saldırdı; Ali Turgut Aytaç ve Duran Erdoğan öldürüldü, yaklaşık 200 kişi yaralandı. Bu olay tarihe "Kanlı Pazar" diye geçti.

1976. Lübnan'ın başkenti Beyrut Türk Büyükelçiliği'nde görevli Başkatip Oktar Cirit, Beyrut'ta öldürüldü. Oktar Cirit'e yapılan saldırıyı Gizli Ermeni Kurtuluş Ordusu üstlendi.

1981. Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran 8 yıl 9 ay hapse mahkum edildi. Behice Boran Kasım1980'den beri yurtdışında bulunuyordu.

Aynı gün, Genelkurmay Sıkıyönetim Askeri Hizmetler Koordinasyonu Başkanlığı bir bildiri yayımladı; aralarında Abdullah Öcalan ve Kemal Burkay'ın da bulunduğu 45 kişinin 19 Mart tarihine kadar yurda dönmeleri çağrısında bulundu.

1986. Portekiz'de seçimler yapıldı. Mario Soares 60 yıl sonra Portekiz'in ilk sivil başkanı oldu.

1989. Danimarka'da yapılan karşılaşmada İskoç rakibi Pat Clinton'u yenen 51 kilo boksörümüz Eyüp Can Avrupa Profesyonel Boks şampiyonu oldu.

1990. Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) kuruldu. Vakfın başkanlığına Yavuz Önen getirildi.

1991. 7 bin homoseksüel Londra Hyde Park'ta büyük bir miting düzenledi.

1999. PKK (Kürdistan İşçi Partisi) lideri Abdullah Öcalan, Kenya'nın başkenti Nairobi'de yakalandı ve Türkiye'ye getirildi.



Bugün Doğanlar:

1834. İnsanın evrimine ilişkin Darwin teorisinin savunucularından ve evrime ilişkin yeni kuramların kurucusu Alman zoolog Ernst Haeckel.

1893. İkinci Dünya Savaşı öncesinde Sovyet Kızılordusunun modernleştirilmesini gerçekleştiren Sovyet general Mihayl Nikolayeviç Tuhaçevskiy.

1928. Sinema oyuncusu Erol Taş.


Bugün Ölenler:

1934. Operetleriyle tanınan besteci Kaptanzade Ali Rıza Bey.

1991. Beyin cerrahı ve besteci Dr. Bülent Tarcan.

__________________

17.02.2002

BİA -
1923. İzmir'de 1. İktisat Kongresi düzenlendi. 7 işçi, 1 çiftçi kadın katıldı. İlk günkü oturumu 500 kadının izlediği kongrede kadın işçilere doğum öncesi ve sonrasında 8 haftalık izin verilmesi, kadınların madenlerde çalıştırılmalarının yasaklanması, işyerlerinde emzikhaneler açılması gibi kararlar alındı. Kongrenin kapanış konuşmasını Rukiye Hanım yaptı.

1925. Aşar Vergisi kaldırıldı. Köylü aşar yükünden kurtuldu Basın, aşarın kaldırılmasını büyük bir devrim olarak sundu.

1926. Medeni Kanun kabul edildi. Böylece erkeğin çok eşliliğini ve tek taraflı boşanmasını kabul eden şeriat hukukuna dayalı aile düzeninin yerini, bu konularda eşitlik getiren ama yerine erkeğin "reis" olduğu, kadının ev işlerinden sorumlu tutulduğu, ikametgah seçimi, çocukların velayeti konusunda karar verme hakkı gibi belli başlı hakların sadece erkeklere ait olduğu bir aile düzeni getirildi.

1934. Avusturya'da sosyal demokratlar gösteri düzenlediler. Güvenlik güçleri göstericilere müdahale etti; birçok gösterici öldürüldü. Hükümet sıkıyönetim ilan etti.

1939. Hatay Meclisi, Türkiye Cumhuriyeti kanunlarını, Hatay kanunları olarak kabul etti.

1957. Ordular arası futbol karşılaşmalarında Türkiye takımı rekor kırdı; Amerika ordu takımını 19-0 yendi.

1959. Başbakan Adnan Menderes ve beraberindekileri Londra'ya götüren uçak Gatwick Havaalanı yakınlarında düştü; Başbakan Adnan Menderes kurtuldu, 16 kişi öldü.

1967. Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS) Genel Başkanı Feyzullah Ertuğrul'u Elazığ'ın bir köyüne atadı.

1968. Türkiye İşçi Partisi (TİP) Milletvekili Çetin Altan Meclis'te Adalet Partililere "Çoğunluğunuz var, ama ağırlığınız yok" dedi. Bunun üzerine Meclis'te kavga çıktı.

Aynı gün, kimi milletvekilleri Meclis'e gelen mini etekli kadınlardan şikâyetçi olduklarını bildirdiler.

1973. Petrol Ofisi genel müdürlüğüne bir kadın atandı. Şeyda Okyatmaz Türkiye'de ilk kez bu düzeye yükseltilen kadın yönetici oldu.

1983. Dört Filistinli gerilla Ankara 1. Ağır Ceza Mahkemesi'nce yeniden ikişer kez ölüme mahkum edildi. Filistinli gerillalar Mısır'ın Ankara Büyükelçiliği'ni basarak iki güvenlik görevlisini öldürüp içeridekileri 45 saat rehin tutmuşlardı.

1984. Avusturya'da yapılan Avrupa Güzellik Yarışması'nı Türkiye güzeli Neşe Erberk kazandı.

1986. Barış Derneği davasından tutuklu 6 kişi tahliye edildi. Tahliye edilenler arasında Reha İsvan ve Gencay Şaylan'ın da yer alıyordu. Ali Sirmen, Erdal Atabek, Ali Taygun, Ergun Elgin, Hüseyin Baş, Orhan Taylan'ın tahliye talebi ise reddedildi.

1987. 12 Eylül askeri darbesinden sonra toplatılan 39 ton ağırlığındaki kitap, dergi, günlük ve haftalık gazete SEKA'da imha edildi. Kağıt hammaddesi olarak kullanılacak yayınlar 5 kamyonla taşındı.

1993. Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Eşref Bitlis'in bulunduğu askeri uçak Ankara Güvercinlik alanından kalktıktan hemen sonra düştü. Eşref Bitlis ile beraberindeki 3 subay ve bir assubay da öldü.

1993. Dev-Sol ve TİKKO (Türkiye İşçi Köylü Kurtuluş Ordusu) üyesi 18 siyasi tutuklu, kazdıkları 35 metre uzunluğundaki tünelden yararlanarak Nevşehir E Tipi Kapalı Cezaevi'nden firar etti.

1994. Özgür Gündem gazetesi bölücü yayın yaptığı gerekçesiyle 1 ay süreyle kapatıldı.

Demokrasi Partisi (DEP) Suruç İlçe Yönetim Kurulu Üyesi Ömer Akpolat kimliği belirsiz kişilerce öldürüldü.

Aynı gün Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Anayasa ve Adalet Komisyonu Refah Partili Hasan Mezarcı'nın dokunulmazlığının kaldırılmasını kararlaştırdı.

1996. Cumhuriyet Halk Partisi İzmir Milletvekili Sabri Ergül, Manisa Emniyet Müdürlüğü'nün kapısına, "Bu işyerinde işkence vardır" yazılı bir tabela astı.



Bugün Ölenler:

1961. Hekim, yönetici ve siyaset insanı Lütfü Kırdar, Yassıada'da mahkemede ifade verirken.

1963. Şair Sylvia Plath intihar ederek.

__________________

18 Şubat

18.02.2003 BİA -
1937. İstanbul'da eşekle nakliyat yasaklandı.

1941. 16 yaşın üzerindeki erkek çocukların maden ocaklarında, 12 yaşın üzerindekilerin tekstil sanayiinde çalıştırılmasına ilişkin kararname çıktı.

1952. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türkiye'nin NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı) üyeliğini onayladı.

1967. Milli Eğitim Bakanlığı bütçesi görüşüldü; 35.000 köyden 15.000'inde okul olmadığı açıklandı.

1971. Elazığ Senatörü Profesör Celal Ertuğ, "Bir dikta ortamına adım adım yaklaşılmaktadır. Ordunun mesajı açıktır. Demirel derhal istifa etmelidir." dedi. Başbakan Süleyman Demirel ise, "Meşru yollardan geldim. Bulurlar 226'yı, bizi devirirler" dedi.

1977. İstanbul Yüksek Öğrenim Derneği (İYÖD) "amaç dışı faaliyet" gösterdiği gerekçesiyle süresiz kapatıldı. İstanbul Yüksek Öğrenim Derneği (İYÖD) Dev-Genç'in (Devrimci Gençlik Dernekleri Federasyonu) İstanbul Bölge Yürütme Kurulu'nu oluşturuyordu.

1985. Bakanlar Kurulu ilk defa bir grev kararını erteledi. 1985 yılı bugün, Tarım Koruma İlaçları A.Ş'nin İstanbul Kartal ve İzmit Derince'deki işyerlerinde alınan grev kararının, 60 gün ertelenmesi kararlaştırıldı.Aynı gün, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu, Ziraat Bankası'nın hamamcılara tarım kredisi verdiğini saptadı.

1987. Türkiye'de 12 Eylül sonrası yaşanan en büyük grev olan NETAŞ grevi bugün anlaşmayla sonuçlandı.

1993. Gazeteci Kemal Kılıç öldürüldü. Kemal Kılıç İnsan Hakları Derneği Urfa Şubesi Yönetim Kurulu üyesiydi.

1994. Demokrasi Partisi'nin (DEP) Genel Merkezi bombalandı, bir kişi öldü, 2'si ağır 16 kişi yaralandı. Demokrasi Partisi (DEP) yılbaşından beri 4 kez saldırıya uğramıştı. Olayı İslami Cihat Örgütü üstlendi.

1995. Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) ve Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Cumhuriyet Halk Partisi çatısı altında birleşti. Kurultaya katılan 1003 delege CHP'de, 635 delege SHP'de birleşmek için oy kullandı. İki partinin genel başkanlarının anlaşması sonucu Sosyaldemokrat Halkçı Parti'li Hikmet Çetin oybirliğiyle genel başkan seçildi.

1997. Tansu Çiller TEDAŞ ve TOFAŞ soruşturmalarından aklandı. Refah Partisi milletvekilleri Tansu Çiller'in aklanmasından yana oy kullandılar.



Bugün Doğanlar:

1896. Sürrealist Andre Breton.

1929. Sinema yönetmeni Ertem Eğilmez.

1932. Yönetmen Milos Forman.

1933. Amerikalı sinema oyuncusu Kim Novak.

1954. Amerikalı sinema oyuncusu John Travolta.

1948. Sinema oyuncusu Kadir İnanır 1948'de doğdular.

Bugün Ölenler:

1564. Heykeltraş, şair, mimar, ressam Michelangelo.

1925. Tarihçi Abdurrahman Şeref Bey.

1957. "Atatürk'ün Amirali" olarak anılan Şükrü Onan.

1981. Orkestra şefi ve müzisyen Şerif Yüzbaşıoğlu.

1986. "Yaşamım, ölümüm her yaşam, her aşk ve her ölüm olmalı" diyen yazar Tezer Özlü , intihar ederek.

1998. Çevirmen Melahat Togar.

__________________

20 Şubat

20.02.2002 BİA -
1928. İstanbul'da "Vatandaşları Türkçe konuşmaya teşvik" toplantısı yapıldı.

1930. Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu 1930'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.

1938. Adolf Hitler, Çekoslovakya ve Avusturya'daki Almanlar için kendi geleceklerini belirleme hakkı istedi.

1941. Yahudiler için transit vizesine ilişkin talimatname yayınlandı.

1947. İşçi ve İşveren Sendikaları Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi; Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) grev hakkına karşı çıktı.

1968. Türkiye İşçi Partisi (TİP) milletvekilleri Çetin Altan ve Yunus Koçak 1968 yılında bugün Meclis'te Adalet Parti'lilerin saldırısına uğradılar.

1970. Dünyanın 4. büyük köprüsü Boğaz Köprüsü'nün temeli atıldı. Temel atma törenini Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakan Süleyman Demirel açtı.

1971. Uganda'da İdi Amin kendini devlet başkanı ilan etti.

1975. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı İstanbul Elektrik Tünel Tramvay İşletmesi (İETT) grevini yasakladı.

1976. Türkiye'deki 23 Amerikan üssünde grev kararı alındı.

1990. Dışişleri Bakanı Mesut Yılmaz, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın müdahaleleri nedeniyle görevinden istifa etti. Mesut Yılmaz'ın Anavatan Partisi (ANAP) genel başkanlığını hedeflediği söyleniyor.

1992. Vergi affı yasalaştı. Askerlik süresinin 12 aya indirilmesini öngören tasarı kabul edildi.



Bugün Doğanlar:

1473. Modern gökbilimin kurucusu Nicolaus Copernicus Polonya'da.

1808 19. yüzyıl Fransız siyasetini alaya aldığı karikatürleriyle tanınan karikatürist, ressam ve heykelci. Honoré Victorin Daumier,

1886. 1919 Macaristan Sovyet Cumhuriyetinin lideri Béla. Kun.

1904. 1964-80 arasında Sovyetler Biriliği başbakanı olan Aleksey Nikolayeviç Kosiygin.

1925. Amerikalı film yönetmeni Robert Altman.

1927. Oscar ödülü kazanan ilk Amerikalı Siyah sinema oyuncusu Sidney Poitier.

1937. Şair Ülkü Tamer.


Bugün Ölenler:

1957. Tarihçi, hukukçu, siyaset insanı Sadri Maksudi Arsal.

1991. Soyut yapıtlarıyla tanınan ressam Hakkı Anlı ve Fotoğraf sanatçısı Sami Güner.

1994. Fotoğraf sanatçısı Selahattin Giz

21 Şubat

21.02.2002 BİA -Uluslararası Sömürgecilikle Savaş Günü, Anadil Günü

1910. Ahali Fırkası kuruldu.

1934. Balkan Hekimler Birliği kuruldu.

1935. Türkiye'de Fransız misyonerlerinin işlettiği bazı okullar millileştirildi.

1939. Türkiye, İspanya'daki Franco rejimini resmen tanıdı.

1952. Türkiye Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'nın (NATO) bir üyesi oldu; Lizbon'da yapılan toplantıya ilk defa katıldı.

1958. İlk Türkiye Profesyonel Futbol Ligi başladı; ilk maç İzmirspor-Beykoz arasında oynandı. İlk golü İzmirsporlu Özcan attı.

1958. Cemal Abdül Nâsır, Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) başkanı seçildi.

1963. Eski Milli Birlik Komitesi üyelerinden Alpaslan Türkeş ve Numan Esin sürgünden Türkiye'ye döndüler.

1964. Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı ve Başbakan İsmet İnönü'ye bir
suikast girişiminde bulunuldu. Suikastçı olay yerinde yakalandı ve herhangi bir örgüte mensup olmadığı, kendi başına hareket ettiği açıklandı.

1965. Siyah Müslüman lider Malcolm X konuşması sırasında vurularak öldürüldü.

1968. Milli Eğitim Bakanı İlhami Ertem, "Gayemiz her ilde bir imam-hatip okulu
açmaktır" dedi.

1970. İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi
öğrencileri Boğaz Köprüsü'nü protesto ettiler. Boğaz Köprüsü'nün temeli 20 Şubat günü atılmıştı.

1971. Yaşar Kemal Türkiye İşçi Partisi'nden (TİP) istifa etti.

1974. Yaşar Kemal Türkiye Yazarlar Sendikası başkanlığına seçildi. Türkiye Yazarlar Sendikası aynı yılın 6 Şubat günü kurulmuştu.

1977. Daha önce yasaklanan Emanuelle adlı film Danıştay kararıyla yeniden gösterime girdi.

1980. Tekel'de ve tekstil işkolunda grevler başladı.

1989. Sovyetler Birliği'nin Çekoslavakya'yı işgalini protesto etmek için kendini yakan Çek öğrencinin mezarına çiçek koyan yazar Vaclav Havel 1989'da 9 ay hapse mahkum oldu.

1993. Eczacıbaşı Bayan Voleybol Takımı, Avrupa Konfederasyon Kupası'nda ikinci oldu.



Bugün Doğanlar:

1859. 1931-35 arasında İngiliz İşçi Partisi liderliğini sürdüren, yoksullardan yana reformlarıyla ünlenen ve barış yanlılığı dolayısıyla istifaya zorlanan siyasetçi George Lansbury.

1876. Çağdaş soyut heykelciliğin öncülerinden Romen heykelci Constantin Brancusi,

1893. Klasik gitar ustası Andre Segovia.

1903. Sürrealizmin etkisiyle kaleme alınmış günlükleriyle ünlü Fransız kadın yazar Anaïs Nin.

1907. 1930'larda Büyük Bunalım sırasıda solun kahramanlarından biri olarak ünlenen İngiliz kökenli Ameriklı şair ve aydın. Wystan Hugh Auden,


Bugün Ölenler:

1949 Kurtuluş Savaşı kahramanlarından Ali Çetinkaya.

1957. Bestekar Faize Ergin

1971. Ressam Ercüment Kalmık.

1987. Ses sanatçısı Muzaffer İlkar.

1988. Sinema yönetmeni ve yapımcı Süreyya Duru ve yazar, çevirmen Atilla Tokatlı.


22 Şubat

1848. Paris'te işçiler ayaklandı. İki yıl boyunca Avrupa'yı altüst edecek işçi devrimleri çığırı açıldı.

1942. Halide Edip Adıvar Sinekli Bakkal romanıyla Cumhuriyet Halk Parti (CHP) Sanat Mükafatını kazandı.

1945. Elli yıllık evliler için Fatih Halkevi'nde jübile yapıldı.

1948. Üniversitelerarası Kurul toplandı. Kurul'da Ankara Üniversitesi'ndeki "solcu profesörlerin" üniversiteden uzaklaştırılması kararı alındı.

1950. Yüksek Seçim Kurulu kuruldu.

1962. Harp Okulu Komutanı Albay Talat Aydemir ve arkadaşları darbe
girişiminde bulundu.

1968. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Genel Başkanı Seyfi Demirsoy 1968 yılında bugün, "Süleyman Demirel bu memleketin medar-ı iftiharıdır" dedi.

1972. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Richard Nixon Çin Halk Cumhuriyetini ziyaret etti. Richard Nixon Çin'in Birleşmiş Milletler'e (BM) katılması için ısrar etti.

1973. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde üniversitelerdeki olayların çözümü için tartışma yapılıyordu. Söz alan Demokratik Parti (DP) Sivas Milletvekili Kadri Eroğan "30-35 profesörün ipini çekeceksin, bu iş düzelir" dedi.

Aynı gün İsrail jetleri Libya yolcu uçağına ateş açtı; 74 kişi öldü.

1980. Danıştay polis memurlarının örgütü Pol-Der'le ilgili kapatma kararını durdurdu. Danıştay dernek kapatma ve yasaklama kararını idarenin alamayacağını belirtti.

Aynı gün Afganistan'ın başkenti Kâbil'de Sovyet karşıtı ayaklanmalar üzerine sıkıyönetim ilan edildi.

1986. 12 Eylül sonrasının ilk büyük mitingi İzmir'de yapıldı. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) tarafından düzenlenen mitinge 50 bin işçi katıldı.

1988. Adalet Bakanı Oltan Sungurlu, cezaevlerinde tek tip elbise giyinme zorunluluğunun kalktığını söyledi.

1991. Irak kuvvetleri, Kuveyt'teki petrol bölgelerini ateşe verdi.

2000. Diyarbakır'da olay çıkardığı gerekçesiyle yargılanan İtalyan gazeteci Dino Giovanni Frisullo ifade vermek için geldiği Türkiye'ye alınmayarak sınır dışı edildi.



Bugün Doğanlar:

1788. Alman Filozof Schoppenhauer.

1810. Avusturtyalı besteci Frederic Chopin.


Bugün Ölenler:

1963. Sinema sanatçısı Salih Tozan.

1987. Pop-art okulunun öncülerinden ressam Andy Warhol.

1988. Besteci ve keman sanatçısı Cevdet Çağla.

__________________

23 Şubat

1919. İtalya'da Benito Mussolini Faşist Parti'yi kurdu.

1945. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Almanya ve Japonya'ya savaş ilan etti.

1951. Van'ın Özalp ilçesinde 33 yurttaş sorgulanmadan kurşuna dizilmişti.Bugün yapılan duruşmada Orgeneral Mustafa Muğlalı insanların kurşuna dizilme emrini bizzat verdiğini söyledi.

1957. Küba'da Fidel Casto'nun önderliğinde gerilla savaşı başladı.

1962. Harp Okulu Komutanı Albay Talat Aydemir ve arkadaşları 22 Şubat sabahı birliklerini harekete geçirdiler. Ayaklanma bir gün bir gece sürdü ve isyancı subaylar 23 Şubat sabahı Genelkurmay'a teslim oldular. İsyana katılan birlikler yavaş yavaş kışlalarına döndü.

1975. İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı tekstil işkolunda uygulanacak lokavt ve grevleri yasakladı.

1977. Ortadoğu Teknik Üniversitesi rektörü Hasan Tan okulu kapattı. Öğrenciler jandarma gözetiminde yurtları terk etti.14 Şubat'ta rektör olarak atanan Hasan Tan öğrenciler tarafından protesto edilmişti.

1981. İspanya'da darbe girişimi oldu. Yarbay Tejero parlamentoyu bastı, parlamenterleri 18 saat rehin tuttu; darbe girişimi Kral'ın müdahalesiyle önlendi.

1994. Cep telefonu şebekelerinin açılışı Başbakan Tansu Çiller tarafından 1994 günü yapıldı. Çiller cep telefonuyla ilk görüşmeyi Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'le yaptı.

Aynı gün Bağımsız Şırnak Milletvekili Mahmut Alınak, Meclis'e sunduğu 50'ye yakın yasa teklifinden bir sonuç alamadığını söyleyerek süresiz açlık grevine başladı.

1997. İskoçya'daki Roslin Enstitüsü bilim insanları ilk kez bir koyunun kopyasını yaptılar.

1998. Anayasa Mahkemesinin Refah Partisi'nin kapatılmasına ilişkin gerekçeli kararı Resmi Gazete'de yayımlandı.



Bugün Doğanlar:

1685. Besteci Frederic Haendel.

1953. Roxy Music'in solisti Bryan Ferry.


Bugün Ölenler:

1965. Amerikalı komedyen Stan Laurel.

1971. Yazar ve şair Halit Fahri Ozansoy.


24 Şubat

1908. Dr. Galip Üstün tarafından "Topkapı Fukaraperver Cemiyet'i" kuruldu.

1931. Almanya'da işsiz sayısı 4,9 milyona ulaştı.

1936. Matbuat Umum Müdürü Vedat Nedim Tör'ün hazırlattığı Türk edebiyatı antolojisi tartışmalara neden oldu.

Aynı gün Fenerbahçe Galatasaray'ı 6-1 yendi.

1942. 769 Romanyalı Yahudiyi taşıyan Struma vapuru Karadeniz'de batırıldı, yalnız bir yolcu kurtulabildi. Romanyalı Yahudiler Nazi işgalinden uzaklaşmak ve Filistin'e göç etmek istiyorlardı. Türkiye kabul etmeyince Karadeniz'e geri dönmek zorunda kalmışlardı.

Aynı gün, Almanya Büyükelçisi Franz Von Papen'e Ankara'da suikast girişiminde bulunuldu.

1950. İngiltere'de seçimleri İşçi Partisi kazandı, fakat çoğunluğu sağlayamadı.

Aynı gün Türkiye'de Basın Kanunu'nun değiştirilmesine ilişkin yasa tasarısına basın temsilcilerinin görüşleri eklendi.

1954. İstanbul'da sıcaklık -6 dereceye düştü. Tuna Nehri'nden koparak Karadeniz'e ulaşan ve daha sonra İstanbul Boğazı'na inen buzlar Boğazı ve limanı kapladı. Deniz trafiği durdu.

1955. Türkiye ile Irak arasında Bağdat Paktı imzalandı.

Aynı gün Türkiye'nin ilk özel dedektiflik bürosu, Avukat Fethi İnaler tarafından kuruldu.

1960. Şair Necip Fazıl Kısakürek 5 yıl 2 ay 15 gün hapis cezası aldı.

1971. Sağlık Şûrası'nda doktorların çoğu kürtaja evet dediler ve bedava kürtaj yapılmasını istediler.

1977. Amerika Birleşik Devletleri Arjantin, Uruguay ve Etiyopya'ya yardımı kesti.Başkan Jimmy Carter adı geçen ülkelerde insan hakları ihlalleri olduğu gerekçesiyle bu kararı aldıklarını açıkladı.

Aynı gün Türkiyeli fizikçi Prof. Feza Gürsey başarılı çalışmaları dolayısıyla fizik alanında dünyanın en önemli uluslararası ödüllerinden biri olan Oppenheimer Ödülü'ne değer bulundu.


1981. Milli Selamet Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve 33 arkadaşı hakkında dava açıldı. Savcı Necmettin Erbakan için 36 yıl hapis istedi. Dava 1983 yılında bugün sona erdi. Necmettin Erbakan laikliğe aykırı hareketten 4 yıl hapis, 1 yıl 4 ay sürgün cezası aldı.

1983. Adi suçtan hükümlü Fatih Laçingil ile Faik Güngörmez 1983'de idam edildi.

1987. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nde (SSCB) Gorbaçov ilk kez "Glasnost"tan (Açıklık Politikası) söz etti.

1993. Türkiye Büyük Millet Meclisi İnsan Hakları Komisyonu, Said-i Nursi'nin itibarının iade edilmesi kararlaştırdı.

Aynı gün Danıştay, Nazım Hikmet'in vatandaşlığa alınması için kardeşi Samiye Yaltırım'ın açtığı davayı reddeden İdare Mahkemesi kararını onayladı.

1994. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ordunun Demokrasi Partisi'nden (DEP) rahatsız olduğunu söyledi.

1995. Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nda "Tüketicinin Korunması Hakkındaki Yasa Tasarısı" kabul edildi.



Bugün Doğanlar:

1936. Yazar Ferit Edgü.


Bugün Ölenler:

1910. İlk müzeci Osman Hamdi Bey.

1946. Şair Ömer Bedrettin Uşaklı.

1977. Besteci ve udi Yorgo Bacanos.

1992. 1961 Anayasası'nın hazırlayıcılarından hukukçu ve yazar Ordinaryüs Profesör Hıfzı Veldet Velidedeoğlu.

25 Şubat

1925. Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nda değişiklik yapıldı; Dinpolitikaya aletedilemeyecek ve bu suç vatan hıyaneti sayılacak.

1943. Talat Paşa'nın Almanya'da tahnit edilen naaşı İstanbul'a getirildi. Aynı gün Hürriyet-i Ebediye tepesinde toprağa verildi.

1952. Başbakanlıkta kurulmuş olan "ilmi komisyon", Anayasa'daki antidemokratik maddeleri tespit etti; Anayasa'da antidemokratik 40 kanun var.

1968. İstanbul Taksim Meydany'nda ikinci "Uyanış Mitingi "yapıldı. Mitingin amacı Türkiye İşçi Partisi milletvekillerine Meclis'te yapılan saldırıryı kınamaktı.

1980. Bedelli askerlik kabul edildi. Yurt dışındaki işçiler 20 000 mark ödedikleri takdirde askerlik yapmayacaklar.

1984. "Hakkari'de Bir Mevsim" adlı filmin gösterimi Sıkıyönetim Komutanlığınca yasaklandı.

1986. Filipinlerde seçimler yapıldı. Muhalefet lideri Corazon Aquino başkan seçildi.Ferdinand Marcos ülkeyi terketti.

1990. Nikaragua'da yapılan seçimleri Başkan Daniel Ortega kaybetti.

1991. Irak Kuveyt'ten çekilme kararını açıkladı. Böylece Amerikan birliklerive müttefik kuvvetlerin birlikte yürüttükleri " Çöl Fırtınası " harekatı sona erdi. 28 ŞEubatta ateşkes antlaşması imzalandı.

1994. Demokrasi Partisi (DEP) yerel seçimlere katılmama kararı aldı.

1998. Fazilet Partisi (FP) kuruldu.

2000. Carlos Santana 8 Grammy Ödülü birden kazandı. Daha önce Michael Jackson'ın "Thriller" albümüyle kırdığı bir seferde en çok Grammy alan sanatç rekorunu egale etti.



Bugün Doğanlar:

1907. Yazar Sabahattin Ali.

1947. Müzisyen Ali Kocatepe.


Bugün Ölenler:

1961. Tiyatro sanatçısı Raşit Rıza Samako.

1971. Dramaturg Sevda Beşer.

1995. Ressam Nejat Melih Devrim.

1996. İş adamı Vehbi Koç.

__________________

26 Şubat

1910. İstanbul'da ilk solcu gazete "İştirak" yayımlanmaya başladı. Gazete Hüseyin Hilmi tarafından çıkarıldı.

1934.İstanbul Belediyesi evlerdeki kafesleri kaldırttı.

1943. İstanbul'da Varlık Vergisi'ni ödemeyen1 60 kişi Aşkale'ye gönderildi.

1944. Hükümet aile sahibi olan memurlara onar lira ikramiye verilmesini kabul etti.

1950. Yaşar Doğu Lahor'da Pakistan şampiyonu Kala'yı bir dakikada tuş etti.

1967. Amerika Birleşik Devletleri 25.000 askerle Vietnam Kurtuluş Cephesine karşı saldırıya geçti.

1976. Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri arasında "Savunma İşbirliği Anlaşması" imzalandı.

1977. Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) İstanbul İl Kadın Kolu " Evlat Acısına Son " adlı sessiz yürüyüş düzenledi. Yürüyüş Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) ve Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) tarafından desteklendi. Yürüyüşe katılan kadınlar ellerinde " Okula gönder, morgdan al ", " Evlatlarımıza can güvenliği istiyoruz " yazılı pankartlar taşıdılar.

1985. Tarık Akan 35. Berlin Film Şenliği'nde"Jüri Özel Ödülü"nü kazandı. Ödül Zeki Ökten'in yönettiği Pehlivan adlı filmdeki rolüyle verildi. Ancak, Tarık Akan pasaport verilmediği için ödül almaya gidemedi.

1988. İşkence, İnsanlık dışı ve Küçültücü Davranışların Önlenmesi Avrupa Sözleşmesi Türkiye tarafından onaylandı.

1992. 200 metre uzunluğunda tünel kazan 11 tutuklu Kayseri Cezaevi'nden firar etti.

1999. İran'da 1979 İslam Devrimi'nden sonra ilk belediye seçimleri yapıldı. Cumhurbaşkanı Muhammed Hatemi'yi destekleyen ılımlı adaylar Tahran belediye meclisindeki 15 sandalyeden 13'ünü kazandılar.



Bugün Doğanlar:

1802. Fransız yazar Victor Hugo.

1951. Tiyatrocu-yazar Osman Ferhan Şensoy.


Bugün Ölenler:

1929. Besteci Asım Bey.

1930. Jön Türk hareketinin önderlerinden Ahmet Rıza Bey

1961. Eski milli eğitim bakanlarından Hasan Ali Yücel.

1984. Şair Hasan Hüseyin Korkmazgil.

1988. Dilbilimci, edebiyat eleştirmeni ve yazar Profesör Dr. Akşit Göktürk.

1994. Yazar Tarık Buğra.


27 Şubat

1863. Türkiye'de bilinen ilk Resim Sergisi İstanbul Atmeydanı'nda (Hipodrom) açıldı. Serginin açılmasına Sultan Abdülaziz destek verdi.

1880. Haydarpaşa-İzmit demiryolu işçileri greve çıktı.

1937. Özel teşebbüsçe inşa edilen ilk Türk gemisi Belkıs, Haliç'te törenle denize indirildi.

1955. Türkiyeli boksör Garbis Zaharyan, Yunanlı rakibi Emanuel Zambidis'i sayıyla yendi.

1964. Coca-Cola'nın dünya üzerindeki 1109'uncu fabrikası İstanbul'da açıldı. Tamamiyle yerli yatırımla kurulan şirketin sermayesi 14 milyon liraydı.

1971. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu (TRT) bir açıklama yaptı, parasızlık nedeniyle radyo yayınlarını 18,5 saatten 8 saate indirmek zorunda kalacağını bildirdi.

1973. Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Senatörü Kudret Bayhan 15 yıl hapse mahkûm oldu. Senatör Kudret Bayhan Fransa'ya uyuşturucu madde sokmaktan yargılanıyordu.

1975. Tüm Öğretmenler Birleşme ve Dayanışma Derneği (Töb-Der) ve çeşitli devrimci kuruluşlar tarafından " Hayat Pahalılığı ve Faşizmi Protesto " mitingleri düzenlendi. Malatya, Tokat, Kahramanmaraş, Erzincan ve Adıyaman'da ki mitingler saldırıya uğradı.

1976. Hayali mobilya ihracatı ve vergi iadesi yolsuzluğundan sanık Yahya Demirel için tutuklama kararı verildi. Gelişen olaylar üzerine Bülent Ecevit " Demirel'in siyasi hayatta kalma hakkı yoktur " dedi.

1978. Kara Kuvvetleri Komutanı Orgeneral Kenan Evren Genelkurmay başkanlığına atandı.

1982. Barış Derneği'nin 44 yöneticisi tutuklandı. İstanbul Barosu Başkanı avukat Orhan Apaydın, Türk Tabibler Birliği Merkez Konseyi Başkanı Erdal Atabek de tutuklananlar arasındaydı. Barış Derneği'nin yöneticileri gizli örgüt kurmak, yönetmek, suç sayılan fiili övmek, komünizm ve bölücülük propagandası yapmakla suçlanıyorlardı. Başkanlığını eski büyükelçilerden Mahmut Dikerdem'in yaptığı Barış Derneği yöneticileri tutuklu olarak yargılanacaklar.

1985. Bazı Ege illerindeki okulların "Devrim" olan adları değiştirildi.

1993. İnsan Hakları Derneği Elazığ Şubesi Başkanı Avukat Metin Can ve Dr. Hasan Kaya öldürülmüş olarak bulundu.

1995. Mercedes kaçakçılığından hükümlüyken yeniden yargılanan milli futbolcu Tanju Çolak "suçu ihbar ettiği "gerekçesiyle mahkeme tarafından serbest bırakıldı.

Aynı gün Kuzey Irak'ın Zaho kentinde bir ticaret merkezinde bomba patladı; 76 kişi öldü, 83 kişi yaralandı.


Bugün Doğanlar:

1898. "Gazap Üzümleri"yle ünlü Amerikalı romancı yazar John Steinbeck.

1912. Hindistan doğumlu İngiliz yazar Lawrence Durrell.

1932. Amerikalı sinema oyuncusu Elizabeth Taylor.

1947. Çizer İsmail Gülgeç.



Bugün Ölenler:

1936. Rus fizyolog, İvan Petroviç Pavlov.

1936. Yazısız karikatürün öncülerinden Cemal Nadir Güler.

1976. Heykeltraş Kuzgun Acar.

__________________

28 Şubat1876. Haydarpaşa demiryolu işçileri greve çıktı.1917. Rusya'da demokratik devrim başarıya ulaştı.1933. Berlin'de büyük Reichstag yangını çıktı.1942. 12 Müttefik savaş gemisi Cava Denizinde batırıldı.1945. Birleşmiş Milletler Beyannamesi Türkiye tarafından imzalandı.1943. İki dereceli son seçim yapıldı. 455 milletvekili içinde,14 kadın, 4 gayrimüslim ve 21 de Müstakil Grup üyesi bulunuyor.1949. İstanbul Şehzadebaşı'nda Özel Gazetecilik Okulu açıldı.1950. Güreşçi Yaşar Doğu, Lahor'da Pakistan şampiyonu Kala'yı 1 dakikada tuş etti.1953. Türkiye, Yunanistan ve Yugoslavya arasında Dostluk ve İşbirliği Antlaşması "Balkan Paktı" 1953 yılı bugün imzalandı.1973. Gazeteci Rahmi Turan ile Necdet Onur, Süleyman Demirel ve eşine hakaretten mahkûm oldular.1978. Kenan Evren genelkurmay başkanı oldu.1980. Döviz karşılığı askerlik yasa tasarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi.1984. Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı19 Mayıs törenlerinde kız öğrencilerin kısa şort giymelerini yasakladı.1986. İsveç Başbakanı Olof Palme öldürüldü. Başbakan Palme savaş karşıtı ve Üçüncü Dünya ülkeleri yanlısı bir dış siyaset izlemesi ve Vietnam'da Amerika Birleşik Devletleri müdahalesine karşı çıkışıyla biliniyordu.1989. İstanbul Barosu Başkanı Orhan Apaydın o yılki "İnsan Hakları ve Hukuk Ödülünü" açıkladı. Ödül dışkı yedirilen Yeşilyurt köylüsüne verildi.1991. Irak müttefiklerle ateşkes antlaşması imzaladı. Irak'ın 6 ay 25 gün süren Kuveyt'i işgali son buldu.1995. Sivas'ta öğrencilerin gittiği kafeteryayı tarikat üyesi 12 kişi bastı. "Oruç yiyorlar" diye sopa ve zincirlerle öğrencilere saldırdı; 7 kişi yaralandı.1996. Türkiye Büyük Millet Meclis'i Genel Kurulu'nda "öğrenci harçlarına hayır" yazılı pankart açan 12 üniversite öğrencisi tutuklandı.1997. Milli Güvenlik Kurulu muhtıra verdi; Milli Güvenlik Kurulu'nun 1997'de yaptığı toplantıda laik devlet ilkesine aykırı hareketlerin arttığına dikkat çekilerek Refahyol hükümetine bir dizi önlem önerildi. Bu toplantı MGK'nın tarihinin en uzun toplantısı oldu. 8.5 saat sürdü.Bugün Doğanlar:1881. Rus yazar Fyodor Dostoyevski.1884. Yazar Ömer Seyfettin.1898. Futbolcu Zeki Sporel.1942. Rolling Stones grubundan Brian Jones.Bugün Ölenler:1958. İstiklal Marşı'nın bestecisi Osman Zeki Üngör.1959. Şair Hüseyin Siret Özsever.1985. Sanat tarihinin Türkiye'de bir bilim dalı olarak yerleşmesine önemli katkılarda bulunan Profesör Mazhar Şevket İpşiroğlu.1986. Dünya Barolar Birliği başkanvekili ve İstanbul Barosu eski başkanlarından Orhan Apaydın.1990. Yassıada yargılamalarını yapan Yüksek Adalet Divanı'nın başkanı ve emekli Anayasa Mahkemesi Üyesi Salim Başol.

__________________

1 Mart

1881. Rus Çarı II. Aleksandr Narodniklerce öldürüldü.

1926. 1889 İtalyan Zanardelli yasası esas alınarak hazırlanan yeni Türk Ceza Kanunu TBMM'de kabul edildi. Dönemin Adalet Bakanı Mahmut Esat Bey TBMM'de yaptığı konuşmada yeni yasa hakkında şunları söylüyordu: " Arkadaşlar ceza kanunumuz çok serttir. Çünkü inkılap çok kıskançtır. Fakat şunu heyet-i celilenize temin edebilirim ki sertliği ile beraber ilmi bir eserdir. Bundan korkacak olanlar ve korkması lazım gelenler Türk milletinin menfaatlerine, Türk milletinin hukukuna ve inkılabına karşı tekin olmayanlardır ve bunların korkması lazımdır."

Türk Ceza Kanunu yürürlüğe girdiği tarihten itibaren çeşitli tarihlerde toplam 54 kez değişikliğe uğradı. Bunlardan en önemlisi1936'daki değişikliktir.Türk Ceza Kanunu'na141. ve142. maddelerin eklenmesi bu maddelerin yürürlükten kaldırıldığı12 Nisan1991tarihine değin pek çok aydının hüküm giymesine neden oldu.

1929. İstanbul Boğazı kuzeyden gelen büyük buz kütlelerinin hücumuna uğradı. Buzların yoğunluğu yüzünden Boğaz vapurları çalışamadı.

1931. Troçki'nin Büyükada'da kaldığı Arap İzzet Paşa köşkü yandı.

1935. Atatürk 4. kez oybirliğiyle cumhurbaşkanı seçildi.

1940. Fransız yazar Pierre Louys'in, Afrodit adlı romanının Türkçe çevirisi hakkında "müstehcen yayın" gerekçesiyle dava açıldı. Bilirkişinin verdiği rapora dayanılarak toplatıldı. Duruşmada savcı bazı bölümler için, " huzuru adalette zikrinden teeddüp (yani utanma) duyduğum " dediği romanın ne gibi yararı olduğunu anlamadığını, yapıtın ebedi bir değer taşımadığını, kitabın aile yuvalarına kötü etki yapacağını ileri sürdü. Oysa, Pierre Louys'in Afrodit romanı Larousse'un 20. yüzyıl baskısına girmiş, Fransız operasında oynanmış bir eserdi. Dava1940 yılında basan ve yayanların aklanmasıyla son buldu. Davayla ilgili bir yazı yazan Sabiha Sertel "Resim tablolarını indirten, sanat eserlerini ikide bir maznun sandalyesine oturtan geri bir zihniyet eteğimizi çekiyor" dedi.

1940. Bulgaristan Mihver devletlerine katıldı.

1947. İffet Halim Oruz'un çıkardığı Kadın Gazetesi yayınlandı. Gazete1979 yılına kadar 32 yıl,1125 sayı olarak çıktı.

1948. 2. Saraçoğlu hükümetinde Gümrük ve Tekel Bakanlığı yapan Suat Hayri Ürgüplü, bakanlığı sırasında yolsuzluk yaptığı iddiasıyla Yüce Divan'da yargılanmaya başladı. Basında yolsuzluk söylentileriyle ilgili yazılar çıkması üzerine Ürgüplü olayın sağlıklı biçimde soruşturulabilmesi için bakanlıkta istifa etmişti. Suat Hayri Ürgüplü, kibrit üretiminde kullanılan tutkal ve Yunanistan'a satılacak kibrit işinde,1946'daki kahve alımlarında yolsuzluk yapmakla suçlanıyordu. Yüce Divan Ürgüplü ve diğer sanıklar hakkında beraat kararı verdi.

1951. Hastalık ve Analık Sigortası Yasası İstanbul, Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde yürürlüğe girdi.

Aynı gün Afyon ili Sandıklı ilçesinde grip salgınından 22 kişi öldü.

Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Samet Ağaoğlu, Emniyet Genel Müdürlüğü'nde düzenlediği basın toplantısında Cumhuriyet Halk Partisi iktidarı döneminde devlet memurlarınca tutulan, Demokrat Parti ileri gelenlerinin kimlerle görüştüklerini, nereye gittiklerini bildiren raporların suretlerini gazetecilere dağıttı ve eski iktidarın jurnalciliği desteklediğini ileri sürdü.

1956. İstanbul Valiliği'ne bağlı olarak yürütülen belediye hizmetleri,1956 yılı bugün, belediye binasında yapılan bir törenle birbirinden ayrıldı. Artık tamamen bağımsız olan Belediye Başkanlığı görevi, Belediye Meclisi'nde yapılan seçim sonucunda bir yıl süreyle yine Vali Fahrettin Kerim Gökay'a verildi.

1958. 1958 yılı bugün, Türk denizcilik tarihine "Üsküdar Faciası" olarak geçen deniz kazası İzmit Körfezi'nde meydana geldi. Üsküdar adlı yolcu vapuru İzmit'ten Karamürsel'e hareket etti. 293 yolcusu vardı. 26 dakika sonra Soğucak mevkiinde, hızı saatte130 kilometreyi bulan şiddetli lodosa yakalanarak battı. Vapurda kapasitesinin üstünde yolcu vardı. 76'sı öğrenci 272 kişi can verdi. Kazadan ancak 21 yolcu kurtulabildi..

1959. Kıbrıs'a dönen Makarios Kıbrıslı Rumlar tarafından büyük bir tezahüratla karşılandı.

1960.1000 siyah öğrenci ABD'nin Alabama eyaletinde ayrımcılığı protesto etti.

1963. Kürt lider Molla Mustafa Barzani, Amerikan Associated Press'e verdiği bir demeçte, Irak hükümetinin Kürdistan'a özerklik tanımaması halinde kuvvetlerini yeniden harekete geçireceğini söyledi.Barzani, Irak Başbakanı Kasım'ın devrilmesinde Kürt mücadelesinin rol oynadığını ileri sürdü. "Muhtar bir Kürt bölgesinin kuruluşuna muhalefet eden başka herhangi bir kişinin deakıbeti aynı olacaktır" dedi.

1964. Milli Birlik Komitesi'nden çıkarıldıkta sonra Ottawa Büyükelçiliği danışmanlığına atanmış olan14'lerden Orhan Kabibay, yurda dönüşünde tutuklandı.

1971. Türkiye'nin ilk çoban boykotu Konya'nın Sazgeçit köyünde başladı.

Aynı gün Batman'da 3 bin işsiz rafineriyi işgal etti.

Aynı gün Ankara, Ege ve Diyarbakır Tıp fakülteleri asistanları oturma eylemine başladı.

1977. Hükümet 1977'de üç kez devalüasyon yaptı. Yılın ilk devalüasyonu 'ta gerçekleşti. Sanayici ve işadamları tarafından gecikmiş bir uygulama olarak değerlendirildi. Alman Markı 50 kuruş, Amerikan Doları ise1 lira değer kazandı.

1978. Adnan Menderes'in oğlu Adalet Partisi Aydın Milletvekili Mutlu Menderes geçirdiği bir trafik kazasından sonra öldü.

1979. Başbakan Ecevit ülkenin içinde bulunduğu bunalıma dikkat çekerek, "Ekonomiyi düzeltmek için zam şarttır" dedi.

1980. Hacı Ali Demirel ve oğlu Yahya Demirel hakkında döviz kaçakçılığı suçundan yeni bir dava açıldı. Sanıklar hakkında1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası isteniyor.

1982. Erol Toy'un, "Aydınımız, İnsanımız, Devletimiz" adlı kitabının basımı ve dağıtımı yasaklandı.

1983.18 yıl önce bugün Hakkari'de Bir Mevsim adlı film Berlin Film Şenliği'nde 4 ödül aldı. Berlin Film Şenliği'nde en çok ödül alan birkaç filmden biri olarak sinema tarihine geçti. Senaryosu Onat Kutlar tarafından Ferit Edgü'nün O adlı romanından uyarlanan filmin yönetmeni Erden Kıral, oyuncuları Genco Erkal, Şerif Sezer ve Erkan Yücel di.

1984. TBMM'de sıkıyönetimin13 ilde kaldırılmasını, 54 ildeyse 4 ay süreyle uzatılması kararlaştırıldı. Başbakan Turgut Özal yaptığı açıklamada, "Olaylarda yüzde 99 azalma var. Ancak aşırı sol ve bölücü örgütler faaliyetlerine yeraltında devam ediyorlar" dedi.

Aynı gün Turgut Özal'ın köprü ve barajların satılması önerisine tepkiler sürdü.. DYP Genel Başkanı Yıldırım Avcı, "Mirasyediler her şeyi satarlar" dedi. HP Genel Başkanı Necdet Calp, "Ermeni terör örgütü ASALA almak istese verilecek mi ?" diye sordu. SODEP Genel Başkanı Erdal İnönü de " Devlet malını satmaya kimsenin gücü yetmeyecektir " dedi.

1985. "A. Kadir" adıyla tanınan şair Abdülkadir Meriçboyu İstanbul'da öldü.

1987. Türkiye, Yunanistan'ın Bern Deklarasyonu'nu çiğneyerek Ege'nin ihtilaflı kıta sahanlığında petrol aramalarına başlaması durumunda, misillemede bulunacağı konusunda Atina'yı uyardı.

1990. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın oğlu Ahmet Özal'ın da ortakları arasında olduğu ilk özel TV kanalı Magic Box, Eutelsat F 5 uydusundan test sinyali yaylnlamaya başladı.

1992. Show-TV yayına başladı.

Aynı gün İstanbul Kuledibi'ndeki Neve Şalom Sinagogu'na bombalı saldırıda bulunuldu. Olayda bir kişi yaralandı, saldırganlardan biri yakalandı.

1994. Refah Partisi'nin merkezi Libya'da olan Uluslararası İslama Çağrı Cemiyeti'nden 500 bin dolarlık yardım aldığına ilişkin iddialar yeni bir boyut kazandı. Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, 500 bin dolarlık çeki RP adına aldığı ileri sürülen Beşir Darçın'ın peşine düştü. Ankara Cumhuriyet Başsavcısı Nazmi Şarvan bu konuda gazetelerde yer alan haberleri ihbar kabul ederek soruşturma başlattıklarını açıkladı.

1996. Harçları protesto eden öğrenciler İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni 30 saat işgal ettiler. Eylem sonrası çıkan olaylarda100 öğrenci gözaltına alındı.

Aynı gün Uluslararası Narkotik Kontrol Stratejisi Raporu'nda, Türkiye kara para aklayan ülkeler arasında sayıldı.

1997. İstenmeyen adam ilan edilen İran'ın Erzurum Başkonsolosu Said Zare ülkesine geri döndü. İran'da misilleme olarak Türkiye'nin Tahran Büyükelçisi Osman Korutürk ile Urumiye Başkonsolosu Ufuk Özsancak'ı istenmeyen adam ilan etti.

2000. Meclis İnsan Hakları Komisyonu üyeleri, İstanbul Küçükköy Karakolu'na yaptıkları baskında bir adet "Filistin askısı" buldu. El konulan işkence aleti Ankara'ya götürüldü.

__________________

2 Mart

1918. Asker Ailelerine Yardımcı Hanımlar Cemiyeti Nuriye İsmail (Canbolat) Hanım başkanlığında kuruldu. Cemiyet, Enver Paşa'nın eşi Naciye Sultan'ın himayesindeydi. Dernek, bir yıl içinde 6247 kişiye yiyecek dağıttı.

1946. Kuzey Vietnam'da Ho Şi Minh cumhurbaşkanı seçildi.

1949. Piyade mermisi, piyade havanı ve kapsül üreten Nuri Killigil'e ait İstanbul Sütlüce'deki mühimmat fabrikasında aralıklarla iki büyük patlama oldu. Milli Savunma Bakanlığı'nın denetimi altında bulunan fabrikada çıkan yangın, çevrede büyük paniğe yol açtı. Yangının baruthaneye sıçramasıyla yerle bir olan fabrikada 6'sı itfaiye eri olmak üzere 35 kişi öldü. Ölenler içinde fabrikanın sahibi ve Enver Paşa'nın kardeşi olan Nuri Killigil de vardı. Killigil'in II. Dünya Savaşı yıllarında Almanlarla sıkı ilişkiler içinde olduğuna dair belgeler Uğur Mumcu'nun 40'ların Cadı Kazanı isimli kitabında yayımladı.O yıllarda Nuri Paşa'nın ırkçılık-turancılık düşleri ile Almanların Sovyetler Birliği'ni yıkma planları örtüşüyordu. Paşa birçok kez Almanya'ya gitmişti. Bir süre sonra Almanlar Nuri Paşa'nın planlarını uygun görmeyince Nuri Paşa fabrikadaki işlerine yoğunlaştı. Yürürlükteki İş Yasası göre silah fabrikalarında çalışan işçilere daha fazla prim ödenmesi gerekiyordu. Nuri Killigil İşçi Sigortaları Kurumuna fabrikada "harp imalatı ile iştigal etmeyeceğini" bildirmişti. Oysa patlama sonrasında fabrikada el bombası , havan imal edildiği ortaya çıktı.

1950. Van'ın Özalp ilçesinde hayvan kaçakçılığı yapan 33 kişiyi sorgulamadan kurşuna dizdirmek suçundan yargılanan emekli Orgeneral Mustafa Muğlalı'nın yargılanması sona erdi. Genelkurmay Askeri Mahkemesi Muğlalı'ya 20 yıl hapis cezası verdi.

1956. Fransa Fas'ın bağımsızlığını onayladı.

Cumhurbaşkanına hakaretten sanık Ulus gazetesi yazarı Şinasi Nahit Berker1 yıl hapse mahkum oldu.

1958. Yunanistan'da Konstantin Karamanlis başbakanlıktan istifa etti.

1960. Necip Fazıl Kısakürek, Atatürk'ün hatırasına yayım yoluyla hakaret ettiği gerekçesiyle18 ay hapis cezası daha aldı.

İstanbul'da gece sessiz yürüyüş yapan 500 teknik okul öğrencisi, polis tarafından dağıtıldı.

1961. Türkiye demokratik özgürlükler konusunda Avrupa Konseyi'ne güvence verdi.

1962. Hindistan'da Nehru'nun Kongre Partisi seçimleri büyük bir oy farkıyla kazandı.

1968. Amerikan hükümeti hesap uzmanları, Türkiye'ye yapılan yardımın kullanış şeklini eleştirdiler. Uzmanlar Amerikan Kongresi'nde bugün verdikleri raporda şu noktalara dikkat çektiler: Türkiye, Amerikan yardım fonlarından aldığı1,8 milyon dolarla yeni yol ve iş makinaları almıştır. Aynı makinalar Amerikanın ihtiyaç fazlası stoklarından 370 000 dolara alınabilirdi. Yardımlar Milletlerarası Kalkınma Teşkilatı'nın politikasıyla bağdaşmayan bazı malların ithalinde kullanılmıştır.

1973. Türk basınını temsil eden dokuz kuruluş, "Fikir suçu çağ dışıdır" görüşünde birleşerek, yürürlükteki kanunlarda değişiklik yapılmasının zorunlu olduğunu açıkladılar ve basın suçlularının affedilmesini istediler.

1974. Bazı gazeteler son zamların getirdiği yük nedeniyle sayfa sayısını azalttı, günlük eklerin yayımına son verdi.

Aynı gün TRT Televizyon, çarşamba hariç haftada yedi gün yayın yapmaya başladı.

1977. Türkan Şoray "Dünya Kadın Rejisörleri Festivali"ne katılmak için Belçika'ya gitti.

1979. Adalet Partisi (AP) lideri Süleyman Demirel hükümetin kaybettiği prestiji orduya sığınarak toplamaya çalıştığını ileri sürerek "Ordunun gölgesinde iktidar olunmaz" dedi.

1983. Kapatılan Adalet Partisi Samsun Milletvekili ve eski Ulaştıma Bakanı Hüseyin Özalp ile Sinop'un Erfelek ilçesi eski belediye başkanı Orhan Altay hakkında toplu silah kaçakçılığı yaptığı iddiasıyla dava açıldı.

1984. ABD.. Kongresi, Kıbrıs sorununda ilerleme Sağlanıncaya kadar Türkiye, Yunanistan ve Kıbrıs Rum kesimine yapacağı yardımları askıya aldı.

1984. Sıkıyönetim uygulamasının kaldırıldığı13 ilden 8'inde olağanüstü hal uygulaması TBMM'de kabul edildi. Olağanüstü halin askeri idareden sivil idareye geçiş olduğunu söyleyen İçişleri Bakanı Ali Tanrıyar, "Olağanüstü hal ile valilere geniş hak tanınmıştır. Bu yetkilerin vatandaşın temel hak ve özgürlüklerini gözetir biçimde uygulanacağı tabiidir. Olağanüstü uygulanacak illerde hareket tarzı valilere bir genelgeyle duyurulacaktır" dedi.

Aynı gün, DİSK'e bağlı Yeraltı Maden-İş sendikasının 25 yöneticisi hakkında İstanbul Sıkıyönetim Savcılığı tarafından dava açıldı.

1985. Orly katliamı davasında karar açıklandı. ASALA örgütü militanı Varujan Garbisyan müebbet, Soner Nayır15, Ohannes Semerciyan10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.15 Temmuz1983 yılında Fransa'nın Orly Havaalanı'nda ikisi Türk 7 kişinin ölümüne yol açan bombalı saldırının sanıklarına verilen bu cezalarla ASALA ilk defa ağır bir cezaya çarptırılmış oldu.

Anavatan Partisi Genel Başkanı Turgut Özal, partisinin İzmir Kongresi'nde yenilgiye uğradı. Turgut Özal'ın açık destek verdiği Atilla Yurtçu İzmir il başkanlığı seçimini, liberallerin adayı Şükrü Okurer karşısında18 oy farkla kaybetti.

1988. İzmir Buca Cezaevi'nde ayaklanma çıktı.

Azerbaycan'da Ermenilerle Azerilerin çatışmalarından sonra Sovyetler Birliği Azerbaycan'a askeri birlikler yolladı, sokağa çıkma yasağı kondu.

1990. Yıldız Üniversitesi'nde öğrenciler 3,5 saat işgal eylemi yaptı, eylemden sonra 200 öğrenci gözaltına alındı.

1994. 5 DEP'li ve1 DEP kökenli bağımsız milletvekilinin dokunulmazlıkları kaldırıldı. Hatip Dicle ve Orhan Doğan, meclis kapısında gözaltına alındı. Dokunulmazlıkları kaldırıldıktan sonra, iki geceyi TBMM'de geçiren 5 milletvekili DGM'ye teslim oldu.

2000. Pendik Kaymakamlığı, Nobel ödüllü İtalyan yazar Dario Fo'nun "Kabin Oyunları" adlı tek kişilik tiyatro oyununun sahnelenmesine erkekleri tecavüze kışkırttığı gerekçesiyle izin vermedi.

Aynı gün, İngiltere,16 aydır Londra'da ev hapsinde tutulan eski Şili diktatörü Pinochet'in salıverilmesine karar verdi. Pinochet, kendisini isteyen ülkeler itiraz etmeden, apar topar ülkeyi terketti.



Bugün Doğanlar:

1900. Bertolt Brecht'le birlikte oluşturduğu keskin toplumsal yergiye dayalı devrimci opera ile tanınan Alman besteci Kurt Weill.

1931. Sovyet toplumsal ve ekonomik sisteminde, sonunda Sovyetler Birliği'ni çöküş ve dağılmaya götüren reformları başlatan, eski SBKP Genel Sekreteri Mihail Gorbaçev.

1942. Amerikalı kısa öykü ve roman John Irving.



Bugün Ölenler.

1957. Türkiye'de çağdaş beden eğitiminin yerleşmesine öncülük eden, spor eğitimcisi Selim Sırrı Tarcan İstanbul'da öldü. Tarcan, İsveç Kraliyet Askeri Beden Eğitimi ve Jimnastik Akademisi'ni bitirmişti. Uzun yıllar beden eğitimi öğretmenliği yaptı. Terbiye-i Bedeniye, Spor, Beden Terbiyesi çok sayıda kitaplarından bazılarıdır.

1994. 7 yıl önce bugün Türkiye'nin ilk ve en çok film çeken kadın yönetmeni Bilge Olgaç, henüz elli dört yaşındayken, Taksim'deki evinde çıkan yangında yanarak öldü. Yönetmenliğe başrolünü Yilmaz Güney'in oynadığı "Üçünüzüde Mıhlarım" adlı filmle başladı. İlk deneyiminde yaşadıklarını şöyle anlatmıştı. "Genç bir kadındım. Üstelik bu işi kadın olarak ilk kez yapan insandım. İlk önce bir kadın ne yapabilir diye bakıyorlardı. Kuşkulu bir bakıştı. Ben de çok sert, bağırıp çağıran bir rolü benimsedim. Fakat sonradan bu rolden vazgeçtim. Çünkü insanlar artık bana inanıyorlar ve güveniyorlardı." Linç adlı filmiyle Adana Altın Koza Film En İyi Yönetmen ödülünü kazandı.1984 yılında çektiği Kaşık Düşmanı filmiyle Antalya Film Şenliği'nde En İyi Üçüncü Film ve En İyi Senaryo ödüllerini, Fransa'da düzenlenen Uluslararası Kadın Yönetmenler Festivali'nde Büyük Ödülü ve Jüri Özel Ödülü'nü kazandı. Gülüşan, İpekçe, Yarın Cumartesi, Gömlek, Kurşun Adres Sormaz Bilge Olgaç'ın yönetmen olarak imza attığı filmler arasındadır.

__________________