Küller Altında Yakın Tarih

[eray]

Küller Altında Yakın Tarih" - Mümtaz'er TürköneEskiler dünyayatopluma ve siyasete dair bilgi sahibi olmak için tarih okurmuş. Şehzadelerin eğitiminde baş köşeyi tarih kitapları alırmış. Tarihyaşanmış olanların sadece yazılmış kısımları demek. Yaşananlarla yazılanlar arasında her zaman bir mesafe vardır.
Yaşananları yazmaya fırsat bulanlarüstelik istedikleri gibi yazdırma gücüne sahip olanlar hep galiplerdir. Teorik aklın labirentlerinde kaybolmak yerinehakikatlerin güçlü mantığını ve muhakemesini ancak yaşanmış olanların arasındatarihin zengin laboratuvarında bulabilirsiniz. Ne kadar tahrif edilirse edilsinne kadar çarpıtılırsa çarpıtılsınne kadar hayal ürünü olursa olsun saygı duyulacak gerçeklere tarihin açtığı kapıdan girebilirsiniz. Bir Afrika atasözünde söylendiği gibi "Aslanlar kendi tarihlerini yazana kadar; av hikayeleri hep avcıları övecektir". Av hikayelerinin avcıları övmesi yeterli değilsöylenenlere inanmak için aslanları hiç görmemiş olmak gerekir.

Mustafa Armağanismini başlığa koyduğum son kitabının önsözünde "... Bize "tarih" diye öğretilen bilgilerinhakikatin objektif bir resmi değilelden geçirilmişarıtılmışayıklanmışseçme bilgiler olduğunu idrak etmemiz ve bilgilerearıtma işleminden geçmeden önceki ham haliyle ulaşmamız gerekiyor." ihtarında bulunuyor. Bu ihtarıgerçeğe ulaşma çabasının ötesine taşıyor. Doğrugerçeklere ulaşmanın bir anlamı bir gerekçesi olmalı: Geleceğin şoklarına dayanmak gibi. Tarih bir toplumun hafızası. Çarpıttığınız zaman bu hafızayı hasta ediyorkoskoca bir milleti şizofreniye mahkum ediyorsunuz. Bu şizofreni haliArmağan'ın tavsifindeki "şok" hali gibi bugününüze ve geleceğinize hükmetmenizi engelliyor. Paranoyalar içinde eliniz kolunuz bağlanıyor. Mantıklı sağlıklı bir düşünce bile geliştiremiyorsunuz.

Son iki asrı inanılması güç bir tempoda; havf ve recâ arasında gidip gelerek yaşadık. Ucuz hüküm sahiplerinin "Batılaşma""sömürgeleşme" gibi küçümseyici lafızlarla nitelediği bu tarihbir bütün olarak sırtı yere getirilememiş bir toplumun ve devletin tarihidir. Bizyenilmedik ve teslim olmadık. Teslim olmamak için de her yolu denedik. Yandıkama küllerimiz arasından Anka Kuşu gibi yeniden dirilmeyi başardık. Böyle bir tarih içindegeride kalan külleri inkâr etmekher şeyin o yeniden doğuş ile başladığını söylemek bugün ezberlemeye çalıştığımız tarihin özeti. Elde kalanları korumaya çalışanların refleksi de diyebiliriz buna. Sağlıklı mı? Her şeye korku ile bakan bir güvenlik devletinin çatısı altında üretilen şizofrenik dünyadan başka bir sonuç yok elimizde. Teslim olmadığınıza göre tarih çok önemli. O zaman "tarihin bilinmemesinin yararlı olduğu" düşüncesini hakim kılabilmek için olağanüstü bir çaba harcamanız gerekiyor. Kolay değiltahrif edilecekmasa başında üretilecekunutturulacak o kadar çok şey var ki. Maalesef bu işi üstlenenler deha sahipleri veya usta kalemler değil. Huxley'nin "Cesur Yeni Dünya"sındaki gibiher şeyi tepetaklak ederektarihi yeniden üretecek güçte bir beyin sermayemiz yok. Sahtelik sığlık getiriyor. Gerçeklere saygısızlık bütünüyle toplumun zekâsını ve idrakini hafife almaya yol açıyor. Aptal yerine konmaya kim tahammül edebilir?

Mustafa Armağan "resmî tarih" değil"resmî tarihler"den oluşan bu sahteliğiihtişamlı bir sadelikle yerle bir ediyor. Anka Kuşu'na yani Cumhuriyet'e "Küller Altında" kalanları göstererek farklı bir bakış açısı getiriyor. Mustafa Kemal ile Atatürk arasındaki fark23 Nisan ve 19 MayısSultan Vahdeddin'in "hainliği" "Küller Altında Yakın Tarih"inezberlediklerimizden farklı olarak bizi gerçeğe yaklaştıran bazı konuları. En önemlisikitabı okurken tarihi bütün yaşanmışlıkları ve kırılmaları ile fasılasız bir bütün halinde idrak ettiren kuvvetli projektörün ışığını hissediyorsunuz.

Önümüze çıkan sorunları çözecek veya aşacak gücü ve birikimiresmî tarihlerin dışında ancak bu tarihî bütünlüğü ve sürekliliği kavradığımız zaman bulabiliriz. Hiç olmazsa imparatorluk tecrübesininfarklılıkları bir arada yaşatma becerisini hatırlamayı deneyelim. Sahip olmadığımız bir şeyi inşa etmek değilunutmaya başladığımız bir yeteneğimizi hatırlamaktan bahsediyoruz.