Teravih Namazının Kaç Rek'at Olduğu





Teravih ramazan ayına mahsus
bir gece namazıdır. Yatsı namazından sonra kılınır. Kadın erkek her müslüman
için sünnet-i müekkede bir namazdır. Kılınmadığı takdirde kazası gerekmez. tek
başına kılınabildiği gibi cemaatla kılınması kifai sünnettir. peygamberimiz
cemaatla namaz kılmaya olan iştiyakına rağmen farz namazları dışında sadece
teravih namazını cemaatla kılmışlardır. (1)





Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.)
bu namazın kılınmasını ümmetine tavsiye ve teşvik etmişlerdir: 'Kim inanarak ve
sevabını umarak Ramazan namazını kılarsa geçmiş günahlarından bir kısmı
bağışlanır.' (2) buyurmuşlardır.





Buhari teravihin önemine
binaen bu hadisi 'nafile olan Ramazan Namazını kılmak imandandır' başlığı ile
açtığı bir babda zikretmiştir.(3)





Toplumumuzda her kesimin
ilgisini çeken bu çok sevimli ve ruhlara ferahlık veren neşeli ibadetimiz
ülkemizde büyük bir huşu ve huzur içerisinde yerine getirilmekte toplumumuzda
birlik beraberliği ve uzlaşıyı da beraberinde getirmektedir.





Teravih namazını ilk olarak
Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.) bir ramazan gecesi ashabı ile birlikte
kılmışlardır. Ertesi gün duyulunca cemaat artmış yine teravih namazı beraber
kılınmıştı. Üçüncü gece cemaat daha da çoğalmış yine Rasullüllah hanesinden
çıkıp teravih namazını ashabıyle kılmışlar ancak dördüncü gece cemaat mescide
sığmayacak derecede çoğalınca Peygamberimiz yalnız yatsı namazını kıldırarak
hanesine çekilmiş teravih namazı için çıkmamış ve sabah namazına kadar bekleyen
cemaata namazdan sonra 'teravih için beklediğinizi biliyordum fakat üzerinize
farz olur da edasından aciz kalırsınız diye korktum.' (4) buyurmuştur. O günden
sonra herkes teravih namazını evinde veya mescidde kendi kendine kılmaya devam
etmiştir. Hz.Ömer devlet başkanlığı sırasında teravih namazı kılmadaki
dağınıklığı görmüş bunu önlemek için cemaati bir imam arkasında toplayıp tekrar
cemaatla kılmanın daha hoş olacağını arkadaşlarına söylemiş ve ashabın ileri
gelen hafızlarından U'bey İbn-i Kâ'bı imam tayin ederek teravih namazının
cemaatla kılınmasını başlatmıştır. Hz.Ömer halkın dini bir vecd ile namaz
kıldıklarını görünce 'bu ne güzel bir adet oldu' diye sevincini belirtmiştir.
Gerçi teravih namazı zamanı saadette vardı. Birkaç gece de olsa bizzat
Rasulüllah'ın beraberinde cemaatla kılınmıştı. Dinde olmayan birşey dine
sokulmamıştı. Bu bakımdan Hz.Ömer'in 'şu ne güzel bir bid'at oldu' sözündeki
bid'at ifadesi dinde olmayanı dine sokma anlamında değildir. Belki cemaatla
kılınmasının yeniden ihdas edilmiş olması anlamındadır. Bunun da bir sakıncası
yoktu. Çünkü Hz.Peygamber farz sayılacağı endişesiyle teravihin cemaatla
kılınmasını bırakmıştı. Onun irtihalinden sonra artık böyle bir endişe de
kalmamıştı. Teravihin tekrar cemaatla kılınması şariin maksadına aykırı
değildi.

Nitekim bilahire Hz.Ali
(r.a.) da bu namazı teşvik etmiş ve 'Ömer mescidlerimizi teravihin feyziyle
nurlandırdığı gibi Allah'da Ömer'in kabrini öyle nurlandırsın' diye
memnuniyetini belirtmiştir.





Hz.Ömer zamanındaki cemaatla
kılınan teravihin kaç rek'at olduğu hakkında iki rivayet vardır: Vekî'ın malik
İbn Enes'den onun da yahya İbn Sa'd'dan rivayetine göre Hz.Ömer görevli birisine
cemaatına yirmi rek'at kıldırmasını emretmişti.(5)





Hz.Aişe'den Hz.Peygamber'in
ramazanda ve sair gecelerde, bir rivayette onbir, diğer rivayette onüç rek'attan
fazla namaz kılmadığı hakkındaki sahih rivayete ilaveten Hz.Ömer'in de
Muvatta'daki rivayete göre onbir rek'at kıldırması için U'bey İbn Kâ'b'a emir
verdiği hakkındaki rivayetleri karşısında Beyhakî'nin Said İbn Yezid'den Hz.Ömer
döneminde teravihi yirmi rek'at kıldıklarına dair rivayetini İmam Nevevî te'lif
etmiş ve Hz.Ömer'in onbir rek'at emri, döneminde ilk kılınan teravih gecelerine
aitti. Sonra teravih yirmi rek'at olarak yerleşmişti. Şimdiye kadar
devamedegelen de budur. '(6) demiştir.





Teravih namazının asrı
saadette ve ondan sonraki dönemde rek'atlarının adedi hususunda daha geniş
malumat edinebilmek ve sağlıklı bir sonuca kavuşmak için Allame Bedreddin
Aynî'nin Umdetü'l-kârî isimli eserindeki malumata kısaca bir göz atma
ihtiyacını duymaktayız.





Bu İslâm aliminin verdiği
bilgiye göre Resûuli Ekrem'in gece namazının gerek kemiyet ve gerek keyfiyeti
hakkındaki haberleri Hz.Aişe ile İbn-i Abbas'tan başka daha birçok sahabiden
gelmektedir. Bu husustaki rivayetlerin özeti şunlardır:





Tirmizi ‘nin Medine'lilerin
uyguladıklarını söylediği teravih namazı vitirle birlikte kırkbir rek'attır.






İmam Mâlik'den meşhur olan
otuzaltı rek'at teravih, üç de vitir'dir....





Tirmizi ekseri ilim ehline
göre teravih yirmi rek'attır, zira Hz.Ömer, Hz.Ali (r.a.) ve daha başka
sahabilerden rivayet edilen de budur. Bizim Hanefi ekolünün görüşleri ve sözleri
de budur.......demiştir.





Saib İbn Yezid'den Ömer İbn-i
Hattab'ın U'bey İbn-i Kâ'b ile temimi Dari'ye ramazan imamlığı verirken yirmi
bir rek'at kıldırmalarını söylediği yüzer âyet okunarak kılınan bu namazdan
cemaat dağılırken nerdeyse tan yeri ağaracağı rivayet edilmiştir.





İbn-i Abdilberr demiştir ki
Haris İbn-i Abdirrahman İbn-i Ebî Zübab'ın Saib İbn-i Yezid'den rivayetine göre
de teravih namazı Hz.Ömer zamanında yirmiüç rek'attı. Bunun üçü vitir namazıydı.






Hz.Ali'den gelen bu husustaki
rivayete gelince Vekî'in, Hasan İbn-i Salih kanalıyla Ebu'l Hasna'dan, gelen
rivayetine göre de Hz.Ali görevli bir adama teravih namazını yirmi rek'at
kıldırması için emir vermişti.....





A'meş, Abdullah İbn-i
Mes'ud'un da ramazan ayında yirmi rek'at teravih üç de vitir kıldığını
söylemiştir.





Bedreddin Ayni Tabiinden bu
görüşte olanların isimlerini de verdikten sonra diyor ki İbn-i Abdilberr de
demiştir ki cumhur-i Ulema'nın kavli de budur. Kufe uleması, İmam-ı Şafii'yi ve
birçok fukaha da bu görüştedirler. Sahabe'den bu hususta bir ihtilaf da
sözkonusu olmamıştır. U'bey İbn-i Kâ'b'dan sahih nakledilen de budur.





Allame Aynî teravih
namazının rek'atlarıyle ilgili başka rivayetlere de şöyle temas etmektedir:






Ebu Mucliz'den gelen rivayete
göre bu zat cemaata onaltı rek'at kıldırır her gece kur'an'ın yedide birini
okurdu.....





Teravihin onüç rek'at
olduğunu Saib İbn-i Yezid söylemiştir ve demiştir ki: Biz Hz.Ömer zamanında onüç
rek'at kılardık. Ama yeminle söyliyeyim ki mescidden ancak sahaba karşı
çıkabilirdik. Her rak'atında elli-altmış âyet okunurdu. İbn-i İshak diyor ki,
bu hususta duyduklarımın en sağlamı ve uygunu budur.





Bedreddin Aynî bu onüç rek'at
Hz.Ömer'in döneminde işleme koyduğu ilk gecelere ait teravih namazıydı. Sonra
bunu yirmi üç'e çevirmişti, diyor. (7)





Bu hususta İbn-i
Ebî Şeybe'nin el-kitab-ül Musannefinde: Hz.Ömer yirmi rek'at teravih kılınmasını
emrettiği tasrih edilmiş, Abdülaziz bin Refîin U'bey bin Kâ'b'ın ramazanda
Medinede yirmi rek'at teravih, üç rek'at da vitir kıldırdığını söylemiştir.(8)






Saib bin Yezid diyor ki biz
Hz.Ömer zamanında yirmi rek'at teravih ve ayrıca vitir kılardık. Nevevi Hûlâsada
bunun isnadı sahihtir. diyor. Muvattadaki onbir rek'at rivayeti başlangıca
aitdi, sonradan yirmi üzerinde istikrar etmiştir, tevarûs eden de budur...(9)






Mezhep İmamlarının görüşüne
gelince:





İmam Malik'den otuz altı
rivayetine karşılık öteki üç mezhep imamı da teravih için yirmiden noksan bir
sayıyı benimsememişlerdir. Bu hususta Tahavî Cessas'ın telhîs ettiği
'İhtilâf'ü Ulema' isimli eserinde bu hususda sadece şu bilgiyi vermiştir.






Hanefiler ve İmam Şafiî
vitirden başka yirmi kılınır. demişlerdir.

İmam Malik vitirle beraber
otuz dokuz kılınır, otuz altısı teravih üçü vitirdir demiş. Ve insanların
kadimden uygulayageldikleri budur. diye de ilave etmiştir.





Saib İbn-i Yezid Hz.Ömer
zamanında biz ramazanda yirmi kılardık. Fakat yorulur değneklere dayanma
ihtiyacı duyardık demiştir.





Hasan İbn-i Hayy, Amr İbn-i
Kays'dan, o da Ebul Hasna'dan rivayet etmiştir ki: Hz.Ali (r.a.) bir kişiye
ramazan da cemaata yirmi rek'at kıldırmasını emretmiştir.(10)





İbn-i Rüşd bu hususta şu
bilgiyi veriyor: Ramazanda kılınan namazın rek'atları sayısında Alimler ihtilaf
etmişlerdir. İmam-ı Malik iki görüşünün birinde, Ebu Hanife, İmam Şafii ve İmam
Ahmed ve Davud bu namazın vitir namazından başka yirmi rek'at olduğunu
söylemişlerdir. İmam Malik'den İbn-i Kasım'ın anlattığına göre İmam Malik,
teravihin otuz altı, vitir namazının da üç olduğunu ve bunu güzel gördüğünü
nakletmiştir.





Rek'atların adedindeki
ihtilaf bu husustaki naklin ihtilafına bağlıdır. Şöyleki Malik, Yezid İbn-i
Ruman'dan Hz.Ömer zamanında insanlarımız yirmi üç rek'at kılırlardı diyor.






İbn-i Ebi Şeybe Davud İbn-i
kays'dan tahricine göre davud İbn-i kays demiştir ki insanlarımız Ömer İbn-i
Abdülaziz ve Eban İbn-i Osman zamanında Ramazanda Medine'de üç rek'at vitir
namazı olmak üzere otuz altı rek'at namaz kılarlardı.





İbn-ül Kasım'ın İmam
Malik'den anlattığına göre ötedenberi uygulanagelen bu idi. Yani ramazan namazı
otuzaltı rek'attı.(11)





İLK TERAVİH





Peygamberimizin ashabına
kıldırdığı ilk teravih namazından bahseden muteber hadis kaynaklarının
verdikleri hadislerde teravih namazının rek'atları ile ilgili bir sayı yoktur.
Bu sayı, Hz.Aişe'den rivayet edilen, Peygamberimizin gece namazları hakkındaki
varid olan soruya Hz.Aişe'nin verdiği cevapla tesbit edilmeye çalışılmıştır.
Hz.Aişe'den Rasulüllah'ın ramazandaki gece namazından sorulduğunda Hz.Aişe
'Rasulüllah (s.a.v.) ne ramazanda ne de ramazandan başka gecelerde onbir rek'at
üzerine ziyade etmiş değildir.' (12) karşılığını vermiştir. Başka bir
rivayette bu sayı onüç rek'at olarak hadiste yer almıştır. (13)





Ancak Hz.Aişe'nin
Hz.Peygamberin gece namazları ile ilgili belirttiği bu sayının kesin olarak
teravihle ilgili olduğu şüphelidir. Zira Hadisin Sûret-i Sevkinden de
anlaşılıyor ki Rasulüllah'ın devamlı kıldığı bir gece namazı vardı. Acaba
ramazan münasebetiyle her ibadetinde olduğu gibi Peygamberimizin bu namazında da
bir değişme, bir artış olur muydu? şeklinde bir yaklaşımla sorulmuş olabileceği
variddir. Hz.Aişe'nin, Rasulüllah'ın gece namazını övmesinden de anlaşılıyor ki
soru sadece ramazandaki bu gece namazı hakkında idi. Hz.Aişe soranın bir
şüphesi kalmasın diye Rasulüllah'ın hem ramazandaki hem de ramazandan başka
gecelerdeki namazını kapsayacak şekilde cevap vermiştir.(14) Hz.Aişe'nin bu
cevabî cümlelerinde teravih namazını veya kıyam-ı Ramazanı iş'ar eden bir tasrih
ve tabir de yoktur. Ayrıca Hz.Aişe'ye bu soru ne zaman sorulmuştur? sorunun
sorulduğu günlerde teravih namazı biliniyor muydu? Hz.Ebu Zerr-i ElGıfari diyor
ki Rasulüllah'ın ilk olarak ashabıyla kıldığı teravih namazı o yılın ramazanının
yirmiüçüncü, yirmidördüncü, yirmibeşinci, gecelerinde idi. Demek ki o güne kadar
böyle bir namazı henüz kimse bilmiyordu. Rasulüllah'ın gece namazları hakkında
sorulan bir soruya Hz.Aişe'nin cevabı ilk teravih namazından önce miydi,
sonramıydı? Bu sorunun cevabını tam olarak verebilmemiz için, Buhari'nin bu
hadisi teravih hakkında açtığı babda zikretmesinden başka elimizde natık bir
delil yok gibidir.





Nasslardaki şumûllülük,
konusunda kesin hüküm ifade edemiyeceğine bakılırsa sadr-ı İslâmda teravih
namazı sekiz rek'attı. diye kesip atmanın isabetli olmayacağı anlaşılır.






Fakat şu bir gerçektir ki:
Hz.Ömer döneminde başlayıp, Hz.Ali ve Hz.Osman dönemlerinden beri İslâm aleminde
teravihin yüzyıllarca yirmi rek'at olarak kılanagelmesi onu, böylece bütün İslâm
toplumunun üzerinde ittifak ettiği bir üne ve özelliğe kavuşturmuştur ki
Rasulüllah, ümmetinin yanlış bir iş üzerinde toplanmıyacağını bildirmiştir.(15)






İmam Ebu Yusuf, üstadı Ebu
Hanife'den, teravih namazının hükmünü ve Hz.Ömer tarafından ne gibi bir delile
istinad edilerek bu namazın yirmi rek'at olmak ve cemaatle eda edilmek suretiyle
ortaya konulduğu sormuştu. İmam A'zam, cevaben demişti ki: Teravih namazı hiç
şüphesiz bir sünnet-i müekkededir. Hz.Ömer bu namazın cemaatla yirmi rek'at
kılınması ne kendi ictihadıyle ne de sırf kendi düşüncesinden çıkartmıştır. O,
Asr-ı Saadette carî olmayan bir din meselesini ihdas edip ortaya koyan bir
bid'atçı değildir. Elbette Hz.Ömer bunu kendisine malum olan dinin bir asıl
kaynağına ve Rasullüllah'ın bir tavsiyesine dayandırmıştır.(16)





Hakkı batıldan, sünneti
bid'atdan ayırmak hususunda müstesna kudreti ve din hususunda üstün deredeki
dikkati, isabetli görüş ve ictihadı, müsellem olan Hz.Ömeru'l-Faruk şer'i bir
konuda kaynak olmaya değer bir kabiliyettir. Bu bakımdan gerek Hanefi fukahası,
gerek Şafii fukahasının büyükbir kısmı teravih namazının yirmi rek'at olarak
sünnet kılındığını söylemişlerdir.(17)





Görüldüğü üzere Hz.Ömer,
Hz.Ali ve Hz.Osman dönemlerinden başlıyarak günümüze kadar uygulandığı biçimiyle
teravih namazı yirmi rek'attır. Bütün fıkıh kaynaklarımızda da teravih yirmi
rek'at olarak ele alınmış ve işlenmiştir. Şu anda başta ülkemiz olmak üzere
bütün İslâm ülkelerinin camilerinde cemaatla teravih namazı yirmi rek'at olarak
kılınmaktadır. Bu mübarek rahmet ayında büyük bir zevk ve iştiyakla,
kadını-erkeği, genci-yaşlısı, hatta çoluk-çocuğu ile tam bir kaynaşma, sevgi,
saygı, huzur ve sükun içerisinde dolup taşan mabetlerimizde eda edilen bir
ibadetimizin rek'at sayısını tartışma konusu yaparak toplumumuzda dine karşı
şüphe uyandırmak ve toplumumuzu sebepsiz yere bir fikir kargaşasına sürüklemek
iyi niyetli hiç kimseye bir şey kazandırmaz. Aksine yokyere toplumumuzda
tedirginlik, huzursuzluk ve sitresin artmasına sebep olur ki, bu ibadetlerin

__________________

GEREK YOK !!!!!